---Δημοσίευση: 06/09/2023---
Περίληψη οπισθόφυλλου:
Βερολίνο, 1939
Ο πόλεμος ξεκινά και η Χάνα αναγκάζεται να μείνει με τους θείους της. Δεν είχε φανταστεί ποτέ την πολυτελή ζωή που την περίμενε εκεί, ούτε όμως και τον γάμο με έναν αξιωματικό των Ες-Ες. Η ανεξάρτητη φύση της σύντομα θεωρείται πρόβλημα και κρίνεται απαραίτητο να παρακολουθήσει μια από τις σχολές νυφών του Ράιχ. Σε ένα κτίριο μακριά από τα φώτα της πόλης, η Χάνα μαθαίνει πώς πρέπει να είναι μια σωστή Γερμανίδα σύζυγος.
Παράλληλα, με φόντο το φασιστικό καθεστώς του Χίτλερ, η Γερμανοεβραία Τίλντε κάνει τα πάντα για να κρατήσει ασφαλές το αγέννητο μωρό της. Όταν η Χάνα ανακαλύπτει ότι η Τίλντε κρύβεται κοντά στη σχολή, αποφασίζει, με τη βοήθεια της φίλης της Κλάρα, να τη βοηθήσει βάζοντας σε κίνδυνο ακόμα και την ίδια της τη ζωή.
Η άποψή μου:
«Χρειάζεται μεγάλη γενναιότητα για να τολμάς να είσαι ο εαυτός σου».
---Ευγένιος Ντελακρουά, Γάλλος ζωγράφος---
Υπάρχουν ιστορίες -για θέματα που νομίζαμε ότι γνωρίζαμε κατά το μεγαλύτερό τους μέρος- οι οποίες παραμένουν εντελώς άγνωστες στον περισσότερο κόσμο. Ποιος θα το φανταζόταν ποτέ ότι στη ναζιστική Γερμανία υπήρχαν ειδικές «Σχολές» που προετοίμαζαν γυναίκες προκειμένου να καταλήξουν δίπλα σε κάποιο στέλεχος του Κόμματος ως σύζυγοί τους; Πιθανότατα μπορεί να μας φαίνεται και κάπως άνευ λόγου να ασχοληθούμε, με περισσότερη εμβρίθεια, για ένα τέτοιο θέμα. Κι όμως είναι μία περίπτωση από αυτές που χρήζουν διερεύνησης. Που αξίζουν τον κόπο κάποιος να ασχοληθεί μαζί τους κι ο λόγος είναι απλός.
Στη Γερμανία του Μεσοπολέμου, τότε που όλα προετοιμάζονταν για μία ακόμα πράξη εναντίον του ανθρώπου, οι πρώτοι που υπέφεραν ήταν οι ίδιοι οι Γερμανοί. Και μάλιστα χωρίς να το ξέρουν, χωρίς να το υποπτεύονται και κυρίως χωρίς να το περιμένουν. Το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ, αργά και μεθοδικά, προετοίμαζε δολοφόνους. Απλοί άνθρωποι παγιδεύτηκαν από λόγια υποσχέσεων και φόβο. Τα διάφορα συστήματα διακυβέρνησης έχουν λίγο-πολύ την ίδια λογική και τον ίδιο σκοπό: να καθυποτάξουν τον λαό. Είτε ποδηγετώντας τον με αυταρχισμό, είτε χειραγωγώντας τον με πλάνες πολιτικές. Οι φιλολαϊκές και ανθρώπινες πολιτικές είναι μάλλον σπάνιες όχι μόνο στις μέρες μας αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της παγκόσμιας Ιστορίας.
Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ξεκάθαρες έννοιες και λέξεις για να αποδώσει τον ζόφο των ημερών εκείνων. Λίγο πριν την έναρξη του Β’ Π.Π. όλα και όλοι προετοιμάζονται για την «ένδοξη» πορεία της Γερμανίας απέναντι στους δικούς της εφιάλτες. Απλοί καθημερινοί άνθρωποι, εργάτες της καθημερινότητας, άλλοι θα οδηγηθούν στην εξόντωσή τους, χωρίς προφάσεις και δικαιολογίες, και άλλοι θα γίνουν οι θύτες τους. Ακόμα και αυτοί που δεν ανήκαν σε διαφορετικές φυλές ή θρησκείες, ακόμα και αυτοί που ήταν «καθαρόαιμοι» για τους Ναζί, θα τιμωρηθούν μόνο και μόνο γιατί θα αρθρώσουν λόγο διαφορετικό από τον ενδεδειγμένο του συστήματος.
Θα έλεγα λοιπόν ότι αυτό το βιβλίο έχει την αξία του, κυρίως για το θέμα που πραγματεύεται, πέρα φυσικά για την καλογραμμένη γλώσσα του και την εξαιρετική ανάπτυξη των χαρακτήρων του. Είναι ένα μάθημα για όλους μας το πως ακριβώς λειτουργούν οι φασιστικές κοινωνίες και το κυριότερο, πως εισχωρούν σταδιακά μέσα στην καθημερινότητα και το υποσυνείδητο του ανθρώπου.
Η άποψή μου:
Το βιβλίο αυτό ήταν η πρώτη μου γνωριμία με την Έιμι Ράνιαν κι ελπίζω να μεταφραστούν και τα υπόλοιπα βιβλία της καθώς ήταν ένα απολαυστικό και υπέροχο ιστορικό μυθιστόρημα, σε εξαιρετική μετάφραση. Ανήκει στην κατηγορία των βιβλίων που δεν ήθελα να τελειώσει, αφού οι περιγραφές ήταν τόσο οικείες και ρεαλιστικές, που ένιωσα σαν φίλη και συνοδοιπόρος με τις ηρωίδες!
Η αφήγηση μας μεταφέρει στην καρδιά του αυξανόμενα ναζιστικού Βερολίνου και καλύπτει το χρονικό διάστημα από τον Αύγουστο του 1938 έως τον Δεκέμβριο του 1939, περιγράφοντας την πορεία και άνθηση του ναζισμού, το κλίμα της εποχής, τον δεσποτισμό του Φύρερ. Χαρακτηριστικά γράφει (σελ.128) "Ανεξάρτητα από τον σκοπό της εκδήλωσης, πάντα υπήρχε μια ομιλία. Άσχετα με το αν επρόκειτο για πλέξιμο ή κάποια φιλανθρωπία, πάντα κάποιος έβγαζε λόγο για το Ράιχ, τον Φύρερ, τις προσπάθειες να επεκταθούν τα σύνορα της Γερμανίας -συνήθως και τα τρία. Και ποτέ δεν ήταν σύντομοι. Αν κάποιος δεν μιλούσε ποιητικά για τους ήρωες που πολεμούσαν για χάρη της πατρίδας ή για τον ευγενή αρχηγό μας, μπορεί να κλονιζόταν η αφοσίωση του κόσμου". Παρακολουθούμε αυτές τις άσχημες συνθήκες παράλληλα και αντιστρόφως μέσα από δυο πρωταγωνίστριες: την Χάνα και την Τίλντε και τον συνδετικό τους κρίκο στα μέσα του βιβλίου, την Κλάρα Σμιτ.
Η Χάνα, μια επαρχιώτισσα Γερμανίδα που έχασε τη μητέρα της, μετακομίζει στους άτεκνους θείους της στο Βερολίνο, οι οποίοι προσδοκούν μέσω ενός καλού γάμου της ανιψιάς τους να ανέλθουν στην ιεραρχία του κόμματος έχοντας μια κραταιά θέση στο φασιστικό οικοδόμημα. Η Χάνα ζει πλέον σε ένα περιβάλλον που υποστηρίζει θερμά το μεγάλο όραμα για την εξάπλωση του Τρίτου Ράιχ και προσπαθεί να επιβιώσει ενώ μέσα της φέρει διαφορετικές αξίες από την μητέρα της. Το μέλλον της κοπέλας έχει προσυμφωνηθεί από τους θείους της και όλα γυρνούν γύρω από το άτυπο συνοικέσιο με τον γοητευτικό λοχαγό Σρέντερ που κατέχει μια υψηλή θέση στο κόμμα και αποτελεί περιζήτητο γαμπρό για τα δεδομένα της πόλης. Έχοντας αρκετά κοινά με την μητέρα της, μια δυναμική γυναίκα γιατρό με πολλαπλές γνώσεις που αμφισβητούσε το Ράιχ, η πρωταγωνίστρια αποτελεί εν δυνάμει κίνδυνο για τα όνειρα των θείων της και τα πράγματα δυσκολεύουν.
Από την άλλη έχουμε την Τίλντε, μια Mischling (Εβραία κατά το ήμισυ) αφού ο πατέρας της είναι Γερμανός. Ζει με την Εβραία μητέρα της στο Βερολίνο πάνω από ένα κατάστημα με υφάσματα που έχουν και εργάζεται ως μοδίστρα. Η μητέρα της κρατά διακριτική παρουσία και αναζητά τρόπους διαφυγής σε άλλα μέρη που θα νιώθει ασφάλεια με την εβραϊκή της καταγωγή. Το επίθετο καθώς και η "άρια" εμφάνιση της Τίλντε από τα γονίδια του πατέρα της είναι το εισιτήριό της για να μην κινήσει υποψίες όταν ξεκινά η γενοκτονία των Εβραίων. Παρά τις δυσοίωνες συνθήκες, ο έρωτάς της με τον Εβραίο Σάμιουελ καρποφορεί και την εκθέτει σε αρκετούς κινδύνους που κλιμακώνονται στο τέλος του βιβλίου. Η Τίλντε διδάσκει ραπτική στην Κλάρα, συμμαθήτρια και φίλη της Χάνα, η οποία δείχνει το συμπονετικό πρόσωπο της Γερμανίας και προσπαθεί να εξισορροπήσει τα πράγματα.
Οι χαρακτήρες του βιβλίου άρτια δομημένοι, μας δίνουν ο καθένας και μια οπτική φύλου, κοινωνικής τάξης και καταγωγής για την κουλτούρα της εποχής. Όσο προχωρούσε η πλοκή τόσο ένιωθα το βάρος της εκκολαπτόμενης ναζιστικής καθεστηκυίας τάξης και τον κίνδυνο να ελλοχεύει παντού, μια πλήρη καχυποψία διάσπαρτη και μια συνεχή λογοκρισία επί παντός επιστητού δίχως λογική. Οποιοσδήποτε είναι ένας εν δυνάμει καταδότης. Ο δογματισμός και η γραμμή της εποχής περνάει τόσο έντονα που ένιωθα ότι ως και οι δικές μου σκέψεις παρακολουθούνται, ειδικά όταν αμφισβητούσαν αυτά που διάβαζα. Έντονα τα θέματα της λογοκρισίας του Τύπου, της εργαλειακής θέσης της γυναίκας τοποθετώντας την άρια Γερμανίδα με μόνο σκοπό την τεκνοποιία, τη φροντίδα και υπακοή στον σύζυγο. Η σωματική κατάσταση, η σωστή διατροφή, η ευγονική, οι σχολές Γερμανίδων κορασίδων (ΣΚΓ), η ανωτερότητα της φυλής και του φύλου. Στη σχολή δίδασκαν χαρακτηριστικά ότι (σελ. 343, 345): "Η μητρότητα είναι το ιερό καθήκον σας. Δεν είναι βάρος ή αγγαρεία, αλλά ο λόγος για τον οποίο γεννηθήκατε. Πρέπει να καλωσορίζουμε την μητρότητα με χαρά και ενθουσιασμό, για το καλό της Γερμανίας και του αγαπημένου μας Φύρερ.(...) Είναι κάτι που πρέπει να τιμάται".
Παραθέτω ως τροφή για σκέψη κάποια χαρακτηριστικές φράσεις από την αφήγηση της Τίλντε που με προβλημάτισαν και με συγκίνησαν:
√ (σελ.157): "Οι μη Εβραίοι παρατηρούσαν κάθε κίνηση των Εβραίων γειτόνων τους ώστε να μπορέσουν να την αναφέρουν. Εμείς οι Εβραίοι παρατηρούσαμε κάθε κίνηση των μη Εβραίων γειτόνων μας με την ελπίδα να μείνουμε ζωντανοί."
√ (σελ. 285): "Κάθε μωρό που γεννιόταν ήταν άλλος ένας μελλοντικός στρατιώτης ή μια μελλοντική μητέρα στην υπηρεσία της Γερμανίας."
√ (σελ. 119): "Μας κυνηγάνε με σκούπα σαν να είμαστε ποντίκια. Αλλά δεν μας πάνε στην πόρτα. Μας στριμώχνουν σε μια μουχλιασμένη γωνία. Εκεί που περιμένει η γάτα για το γεύμα της..."
√ (σελ. 48): "Κυνηγούσαν πάλι έναν άνθρωπο -έναν Εβραίο- κι εγώ δεν μπορούσα να κάνω τίποτα για αυτό. Κι ακόμα κι αν προσπαθούσα, θα σήμαινε απλώς ότι θα χάναμε δυο την ελευθερία μας αντί ένας".
√ (σελ. 339): "Πολύ Εβραία για τους άριους, πολύ άρια για τους Εβραίους. Είναι κουραστικό να είσαι χωρίς λαό".
Το πιο θλιβερό είναι πως κάποιες φράσεις μένουν διαχρονικές...
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Συγγραφέας: Έιμι Ράνιαν
Μετάφραση: Νοέλα Ελιάσα
Σελίδες: 456
Ημερ. έκδοσης: 01/04/2023
ISBN: 978-618-02-2322-4
Βιογραφικό της συγγραφέως:
Ανάμεσα στα βιβλία που έχει γράψει συγκαταλέγονται τα εξής: Promised to the Crown, Duty to the Crown, Daughters of the Night Sky, Girls on the Line, Across the Winding River.
Ζει στο Κολοράντο με τα δύο παιδιά της.
.jpg)
