Ρίζες και θεμέλια

---Δημοσίευση: 01/02/2025---

Περίληψη οπισθόφυλλου:

Η ιστορία των Ελλήνων ταξιδεύει στον χρόνο πάνω στο καράβι που ονομάζεται ελληνική γλώσσα. Ναυτοσύνη και γλώσσα έχουν διαχρονικά σμιλέψει τα χαρακτηριστικά αυτού του ανήσυχου λαού του οποίου τα ίχνη εντοπίζονται βαθιά στο παρελθόν, περίπου 4.000 χρόνια πριν. Οι Έλληνες έπαιξαν κομβικό ρόλο κατά την αρχαιότητα στην ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα. Η γλώσσα τους έγινε εργαλείο μάθησης αλλά και επικοινωνίας για πολλούς λαούς της ευρύτερης περιοχής, όπως και, αργότερα, για τον αναδυόμενο Xριστιανισμό. Με τον πολιτισμό «άλωσαν» την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μετατρέποντάς την σε Βυζαντινή και κρατήθηκαν σε πνευματική εγρήγορση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Με την επανάστασή τους, το 1821, απέκτησαν το πρώτο εθνικό ανεξάρτητο κράτος της ανατολικής Μεσογείου, συνδέθηκαν με τον δυτικό κόσμο, επεξέτειναν τα σύνορά τους και πήραν θέση ανάμεσα στους λαούς της σύγχρονης Ευρώπης -και του κόσμου. Στο βιβλίο αυτό, μέσα από τις συζητήσεις της καθηγήτριας Ιστορίας Μαρίας Ευθυμίου με τον Μάκη Προβατά, προσεγγίζεται ο Ελληνισμός από τις απαρχές του μέχρι σήμερα, ανιχνεύονται οι ρίζες, τα θεμέλια και τα οδόσημα της Ιστορίας του. Πίσω από ημερομηνίες και γεγονότα υπάρχουν καιροί και χώροι πολύ μεγαλύτερης σημασίας. Υπάρχουν κομβικά πρόσωπα και συμβάντα που δεν είναι πάντοτε τα προφανή. «Πρόσεξις», κατά τον Πλάτωνα, είναι η προσπάθεια της ψυχής να μάθει. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με βαθιά πρόσεξη.

Η άποψή μου:

(γράφει ο Θανάσης Σταυρόπουλος)

«Όλη η ιστορία είναι σύγχρονη».

---Benedetto Croce, 1886-1952, Ιταλός φιλόσοφος---

Στα αλήθεια τι σπουδαία ρήση! Πόσο πραγματική και επίκαιρη που είναι, και το κυριότερο εντελώς διαχρονική. Είναι αποδεκτό πια ότι όταν κάποιος θέλει να αναλύσει μία σημερινή κατάσταση, κυρίως στην πολιτική, την κοινωνία, την τέχνη αλλά και αλλού, δεν έχει παρά να προστρέξει στο παρελθόν. Είναι το πανθομολογούμενο «όλα έχουν ειπωθεί». Φυσικά με άλλες παραμέτρους, άλλους χρονικούς και τοπικούς παράγοντες, άλλα πρόσωπα, αλλά το αποτέλεσμα πάντα θα είναι ίδιο.

Στα καθ’ ημάς τώρα. Το παρόν βιβλίο έρχεται να συμπληρώσει το προηγούμενο της Μαρίας Ευθυμίου και του Μάκη Προβατά, «Μόνο λίγα χιλιόμετρα». Ωστόσο σε αυτό τους το πόνημα δεν ασχολούνται με τις διεθνείς εκφάνσεις της Ιστορίας, αλλά επικεντρώνονται αποκλειστικά και μόνο στα της Ελλάδας, ξεκινώντας από αυτή τη γεωγραφία της περιοχής και κυρίως τη γλώσσα την Ελληνική στις απαρχές της και την εξέλιξη της πορείας των Ελλήνων. Περιδιαβαίνοντας μέσα στην Αρχαιότητα, την Ελληνιστική Περίοδο, το Βυζάντιο, καταλήγει η Μαρία Ευθυμίου, αφού κάνει ακόμα δύο στάσεις στην Ελληνική Επανάσταση και τα συνεπακόλουθα του 19ου αιώνα καθώς και αυτών των αρχών του 20ού φτάνοντας στο σήμερα. Ο λόγος της απλός και κατανοητός της, αλλά εξαιρετικά μεστός και πλούσιος σε αναλύσεις και νοήματα. Ένα ταξίδι που όποιος αποφασίσει να το κάνει θα διαπιστώσει ότι είναι βαθύτατα εσωτερικό, μιας και οι σελίδες του βιβλίου εδράζονται σε στοιχεία που είτε μας είναι γνωστά, αλλά ξεχασμένα και θαμμένα στο εθνικό υποσυνείδητό μας, είτε τα αγνοούμαι πιστεύοντας πολλές φορές σε απόψεις που μας «σερβίρονται» ως η πραγματική και η μόνη αληθινή Ιστορία του τόπου μας. Και πολύ ορθά η Μαρία Ευθυμίου τοποθετεί τις ιστορικές αλήθειες, εωσότου άλλες πηγές προκύψουν, στη σωστή τους βάση και κυρίως θέση. Οι θρύλοι και οι «μύθοι» που συνοδεύουν πολλές φορές ένα ιστορικό γεγονός (Αγία Λαύρα, Κρυφό Σχολειό, Βαυαροκρατία κλπ.) παρουσιάζονται και επεξηγούνται με ιστορικά αυταπόδεικτα γεγονότα.

Ας είμαστε λοιπόν γενναίοι να διαβάσουμε. Ας είμαστε ικανοί, ως αναγνώστες και κυρίως ως πολίτες υπεύθυνοι, να μπούμε σε μία λογική ιστορική και όχι «μυθολογική και μυθιστορηματική». Γιατί εντέλει μόνο όποιος γνωρίζει, κατανοεί. Προλαμβάνει και εντοπίζει τόσο τα καλώς όσο τα κακώς κείμενα που προκύπτουν στο σήμερα, αλλά και στο αύριο ενός τόπου. 

Στοιχεία βιβλίου:

Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ

Συγγραφέας: Μαρία Ευθυμίου, Μάκης Προβατάς

Σελίδες: 264

Ημερ. έκδοσης: Νοέμβριος 2024

ISBN: 978-960-169-065-0

Βιογραφικά των συγγραφέων:

Η Μαρία Ευθυμίου γεννήθηκε στη Λάρισα το 1955. Σπούδασε Ιστορία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Σορβόννη. Είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο διδάσκει από το 1981. Από το 2007 διδάσκει δωρεάν, σε όλη την Ελλάδα, κύκλους παγκόσμιας και ελληνικής Ιστορίας. Τα μαθήματα αυτά έχουν καλύψει περί τις 3.500 ώρες διδασκαλίας και τα έχουν παρακολουθήσει δεκάδες χιλιάδες άτομα. Έχει συγγράψει και επιμεληθεί έξι βιβλία Ιστορίας. Έχουν δημοσιευθεί περί τα 70 άρθρα και συμβολές της σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά Ιστορίας, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το έτος 2013 τιμήθηκε με το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην Β. Ξανθόπουλου-Στ. Πνευματικού. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα βιβλία της «Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία» και το «Ρίζες και θεμέλια. Οδόσημα της ιστορίας του Ελληνισμού» σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά.

Ο Μάκης Προβατάς γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει πάρει περισσότερες από 500 συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους επιστήμονες, πανεπιστημιακούς, πολιτικούς, συγγραφείς και καλλιτέχνες (ΒΗΜΑ, ΒΗΜagazino, Athens Voice). Μεταξύ αυτών: Stephen Hawking, Dario Fo, Noam Chomsky, Eric Hobsbawm, Richard Dawkins, Yuval Noah Harari, Irvin Yalom, John Cleese, Patti Smith, John Malkovich, Garry Kasparov, Mikhail Baryshnikov. Έχει συγγράψει άλλα 11 βιβλία με τη μέθοδο συζητήσεων. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα: «Στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο με τον Δημήτρη Νανόπουλο», «Μόνο λίγα χιλιόμετρα» και «Ρίζες και θεμέλια με τη Μαρία Ευθυμίου», «Από το Ντεσεβό στο Drone με την Άννα Διαμαντοπούλου», «Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πορευόμενος με τον αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο (συνεργ. Ν. Μπαστέα)», «Από μένα αυτά, συζητήσεις με την Ελένη Αρβελέρ», «Ανατολική Μεσόγειος, με τον Δημήτρη Καιρίδη και τον Κωνσταντίνο Φίλη». Επίσης κυκλοφορούν: «Όλα σε μια ζωή, με τον Σταμάτη Κριμιζή» (Παπαδόπουλος, 2020), «Διεκδικητικός πατριωτισμός, με τον Κωνσταντίνο Φίλη» (Μεταίχμιο, 2022), «Τα μονοπάτια των άστρων» (Athens voice, 2022) και «Το αλάτι μιας ζωής με τον Διονύση Σιμόπουλο» (Μεταίχμιο, 2022). Από το 1999 κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές. Από το 2019 ως το 2021 παρουσίαζε το «Άξιον Διαλόγου» (Action 24) και από το 2023 παρoυσιάζει την καθημερινή εκπομπή «Newsroom» (ERTnews) στην τηλεόραση.