---Δημοσίευση: 25/10/2023---
1793: Τότε που βασίλευε η βία / περίληψη:
Σουηδία, 1793. Έχει περάσει παραπάνω από ένας χρόνος από τον θάνατο του βασιλιά Γουσταύου Γ΄. Στον απόηχο του θανάτου του, με τους επιγόνους να αλληλοσπαράσσονται για τη διαδοχή, και έντονο τον φόβο πως η Γαλλική Επανάσταση θα εξαπλωθεί στη Σουηδία, η εμπιστοσύνη πλέον σπανίζει, ενώ η παράνοια και οι συνωμοσίες ευδοκιμούν σε κάθε σκοτεινή γωνιά. Ένα ακρωτηριασμένο πτώμα που ανακαλύπτεται στα βρομερά νερά μιας λίμνης στο νησί Σέντερμαλμ είναι τόσο φρικτά παραμορφωμένο που είναι αδύνατο να αναγνωριστεί. Τη ζοφερή αυτή υπόθεση αναλαμβάνει ο φθισικός αστυνόμος Σέσιλ Βίνγκε που δεν θα αργήσει να βυθιστεί σ’ έναν λαβύρινθο σκοτεινών μυστικών και ανείπωτου φόβου στον οποίο όσο προχωρά τόσο κυκλώνει την υψηλή κοινωνία της Στοκχόλμης.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Σειρά: Εγκλήματα στη Στοκχόλμη του 18ου αιώνα
Συγγραφέας: Niklas Natt och Dag
Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης
Σελίδες: 560
Ημερ. έκδοσης: 21/02/2019
ISBN: 978-618-03-1687-2
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Μετά τα γεγονότα της προηγούμενης χρονιάς, ο Ζαν Μίκαελ Καρντέλ αισθάνεται χαμένος. Η έρευνα σχετικά με το ακρωτηριασμένο πτώμα είχε δώσει νόημα στην ύπαρξή του. Τώρα βρίσκεται και πάλι στο πουθενά. Ως τη στιγμή που δέχεται την επίσκεψη μιας γυναίκας: η κόρη της βρέθηκε κατακρεουργημένη την πρώτη νύχτα του γάμου της. Για το έγκλημα κατηγορήθηκε ο σύζυγός της και κλείστηκε στο τρελάδικο. Η μητέρα της νεκρής νύφης ωστόσο δεν πιστεύει ότι αληθεύει αυτή η εκδοχή των γεγονότων και ζητά τη βοήθεια του Καρντέλ. Η εξιχνίαση αυτής της υπόθεσης τον οδηγεί πίσω στην άβυσσο της Στοκχόλμης που θα γνωρίσει τις σκοτεινότερες μέρες της καθώς τα προσωπεία πέφτουν και η λάμψη του παλιού καθεστώτος υποχωρεί μπροστά στον ζόφο που κρύβεται στις γωνιές της.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Σειρά: Εγκλήματα στη Στοκχόλμη του 18ου αιώνα
Συγγραφέας: Niklas Natt och Dag
Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης
Σελίδες: 648
Ημερ. έκδοσης: 05/03/2020
ISBN: 978-618-03-2213-2
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Το καθεστώς παντοδυναμίας του διαβόητου Βαρόνου Ρόιτερχολμ πλησιάζει προς το τέλος του και το κυνήγι απέναντι σε όσους συνωμότησαν εναντίον του εντείνεται. Σε ένα γράμμα είναι καταγεγραμμένα τα ονόματα όλων τους. Και το γράμμα αυτό τελευταία φορά το είδαν στα χέρια της Άννας Στίνας Κναπ, της οποίας τα ίχνη έχουν χαθεί. Ο Τίκο Σέτον, κυνηγημένος μετά την αποκάλυψη των εγκλημάτων του, περιπλανιέται στην πόλη, προσπαθώντας να αποκαταστήσει τη χαμένη του τιμή. Μοναδική του ελπίδα η συμφιλίωση με εκείνους που κάποτε τον εκδίωξαν. Προκειμένου να λάβει συγχώρεση, σκοπεύει να προκαλέσει ένα τόσο εντυπωσιακό και φρικιαστικό χάος, που μπροστά του ό,τι έχει κάνει μέχρι τώρα θα ωχριά. Ο Έμιλ Βίνγκε είναι αποφασισμένος να τον σταματήσει. Νιώθει όμως μόνος του σε αυτό το κυνήγι. Ο σύντροφός του Μίκελ Καρντέλ, με φριχτά εγκαύματα στο σώμα του, αναζητά την Άννα Στίνα Κναπ θεωρώντας τον εαυτό του υπεύθυνο για τον θάνατο των παιδιών της. Εκείνη όμως παραμένει άφαντη.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Σειρά: Εγκλήματα στη Στοκχόλμη του 18ου αιώνα
Συγγραφέας: Niklas Natt och Dag
Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης
Σελίδες: 608
Ημερ. έκδοσης: 09/02/2023
ISBN: 978-618-03-2844-8
Βιογραφικό του συγγραφέα:
Ακολούθησε το εξίσου επιτυχημένο "1794", ενώ η τριλογία ολοκληρώνεται με το "1795", που αναμένεται να κυκλοφορήσει σε τουλάχιστον 29 χώρες. Ζει στη Στοκχόλμη με τη γυναίκα του και τους δυο γιους τους.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
(γράφει η Μαρία Σκούφου)
Η τριλογία ξεκινάει με τον πρώτο τόμο, 1793, όπου γίνεται η γνωριμία με τους κύριους πρωταγωνιστές. Περιγράφεται η πολιτική σκηνή της χώρας μετά την δολοφονία του βασιλιά Γουσταύου Γ', με τον διάδοχό του -ανήλικο ακόμα- για τον θρόνο και τον βαρόνο Ρόιτερχολμ να χρήζει πολιτάρχη τον Νουρλίν και να κυβερνά αντί του δούκα, ο οποίος στέλνεται εξόριστος. Έντονη καχυποψία και λογοκρισία με τους γουσταβιανούς και τους εχθρούς του στέμματος.
Όλα ξεκίνησαν στο καπηλειό "Αμβούργο" με τον Πατατοκεφτέ (έτσι λέγονταν οι άνδρες που υπήρξαν τραυματίες πολέμου και τοποθετήθηκαν ως αποζημίωση στην αποσπασμένη φρουρά της Πολιταρχίας), Μίκελ Καρντέλ του οποίου η μοίρα έριξε κλήρο να βοηθήσει στην ανέγερση ενός πτώματος, που βρέθηκε να επιπλέει στην λίμνη Φατμπούρεν. Ο Καρντέλ, εμβληματικός χαρακτήρας της τριλογίας, με δίψα για καβγάδες, ποτό και επιβλητικές διαστάσεις που σκορπούν φόβο, υπήρξε πρώην αρχιλοχίας στο πυροβολικό κατά τον Ρωσικό πόλεμο του 1788 κι έχασε τον αριστερό του βραχίονα στη ναυμαχία του Σβένσκσουντ. Έκτοτε, φέρεται να έχει διαταραχή μετατραυματικού στρες και υποφέρει από πολύ ρεαλιστικές περιγραφές των συμπτωμάτων του πόνου του ακρωτηριασμένου μέλους (Phantom Limb Pain).
Για την ανακάλυψη τόσο της ταυτότητας όσο και του δολοφόνου του πτώματος, συνεργάζεται με τον Σέσιλ Βίνγκε, πρώην νομικό που βοηθά την Πολιταρχία. Η όψη του είναι αφύσικα ισχνή καθότι φθισικός με λίγο χρόνο ζωής, όμως χαρακτηρίζεται από οξυδέρκεια αλλά κι ευαισθησίες. Οι δυο τους αποτελούν ένα ιδιαίτερο δίδυμο και μέσω της συνεργασίας τους αναπτύσσεται μια φιλία κι αμοιβαία εκτίμηση, που φαίνεται σε λεπτές κινήσεις και πράξεις.
Ο δε βασανιστής του θύματος -με τη δική του τραγική ιστορία επιβίωσης που τον οδήγησε στο Φόγκελσονγκ, στον σκοτεινό οίκο Μπλανκ- είχε αποκτήσει στοιχειώδεις γνώσεις ιατρικών μεθόδων από ένα εγχειρίδιο και εμπειρικά ως βοηθός για τους τραυματίες πολέμου. Οι επιστολές του στην αδερφή του έδωσαν τεράστιο φως στην υπόθεση, ευρισκόμενες στα κατάλληλα χέρια καθώς μας συστήνουν και την Άννα Στίνα Κναπ. Τρίτη εμβληματική φιγούρα της τριλογίας, αδικημένη και απροστάτευτη συλλαμβάνεται με την κατηγορία της πορνείας, που θεωρείται δεδομένη για οποιαδήποτε φτωχή κοπέλα. Οδηγείται στις γυναικείες φυλακές, στο Νηματουργείο όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι τόσο άθλιες που ελάχιστες επιβιώνουν. Βορά στην όρεξη των δεσμοφυλάκων με χειρότερη μορφή τον δεσμοφύλακα Πέτερσον, που του γίνεται εμμονή, η Άννα δραπετεύει μαντεύοντας μια πιθανή διέξοδο και παίρνει τη θέση μιας κοπέλας, με την οποία μοιάζει εμφανισιακά. Κρύβεται συνεχώς από τους ένστολους, ακόμα και με απελπισμένες προσπάθειες να αλλοιώσει την εμφάνισή της. Κάπου εκεί συναντά τον Καρντέλ.
Μεγάλη ανατροπή βρήκα στην πρωτοβουλία που πήρε ο Βίγκεν στο τέλος της υπόθεσης ως προς την απόδοση δικαιοσύνης, όπως και για τη διττή ερμηνεία που αφήνει στην κρίση του αναγνώστη για το περιεχόμενο των κρυπτογραφημένων επιστολών. Η υπόθεση κλείνει εκεί όπου ξεκίνησε, στο καπηλειό "Αμβούργο", όπου πίνουν από το ίδιο ποτήρι με τον μελλοθάνατο που έστειλαν στον δήμιο. Η υπόθεση είναι ολοκληρωμένη και το "1793" μπορεί να διαβαστεί και μόνο του.
Ο δεύτερος τόμος "1794" ή αλλιώς όπως το αποκάλεσαν (σελ. 177) «Εποχή του Σιδήρου», πραγματεύεται θεματικές όπως το σουηδικό δουλεμπόριο, τον κανιβαλισμό, την τραγική ιστορία αγάπης του Έρικ Τρε Ρούσουρ και της Λινέα Χαρλότα και το έγκλημα που έλαβε χώρα τη νύχτα του γάμου τους. Προκειμένου να ξεχάσει την αγαπημένη του, ο Έρικ αναγκάζεται από τον πατέρα του να κάνει ένα ταξίδι με τον ξάδερφό του. Το πλοίο "Ομόνοια" τον μεταφέρει στη Σουηδική αποικία Άγιος Βαρθολομαίος, ένα νησί στις Δυτικές Ινδίες με πρωτεύουσα τη Γκουστάβια, προς τιμήν του βασιλιά Γουσταύου. Εκεί γνωρίζει τον Τίκο Σετόν με την χαρακτηριστική ουλή σαν χαμόγελο στο μάγουλο και το πονηρό δεξί του χέρι Ζάρικ στο ράντσο του στο Cul de Sac (=Αδιέξοδο) με τους οποίους επιστρέφει στη Σουηδία για να παντρευτεί. Στον απόηχο της γαμήλιας νύχτας, ο Έρικ ύποπτος για φόνο της συζύγου του στο κτήμα "Τα τρία ρόδα", οδηγείται στο τρελοκομείο του Ντανβίκεν.
Εδώ κάνει την εμφάνισή του ο Έμιλ Βίνγκε, μικρότερος αδελφός του νεκρού από φυματίωση πια, Σέσιλ και εμφανισιακά όμοιός του. Αντιμετωπίζει θέμα με τον αλκοολισμό και διατηρεί μια παραληρηματική επικοινωνία με τα φαντάσματα των αδελφών του, Σέσιλ και Χέντβιγκ.
Το "1794" τελειώνει με τραγική κορύφωση με τον εμπρησμό του ορφανοτροφείου Χουρνσμπέργετ, που μετατράπηκε σε τάφο δεκάδων παιδιών. Δυστυχώς, ο χρησμός της Λίσα Μονάχη από φύλλα τσαγιού επιβεβαιώθηκε. Ο Καρντέλ στην άκαρπη προσπάθειά του να σώσει τα δίδυμα της αγαπημένης του, φέρει πολύ βαριά εγκαύματα και ακόμα πιο βαριές ενοχές. Πάνω στην απόγνωσή του σκοτώνει τον υπαίτιο. Παρακολουθούμε την άμεση κάθοδο κι εξαθλίωση του Σέτον κοινωνικά και οικονομικά και τον αποκλεισμό του από την αδελφότητα των Ευμενίδων. Διάβαζα με κομμένη ανάσα και προχώρησα αμέσως στην πρώτη σελίδα του 1795 για το τι μέλλει γενέσθαι την επόμενη μέρα μέσα στις στάχτες.
Χαρακτηριστική είναι η φράση (σελ. 424): «Αχ, δύσμοιρη κι αναθεματισμένη Σουηδία».
Κλείνοντας με το "1795", έχουμε τη διευθέτηση πολλών εκκρεμοτήτων με πολύ γρήγορη πλοκή, πράγμα που κάνει τον τρίτο τόμο να απαιτεί πλήρη συγκέντρωση, ειδικά προς το τέλος του. Νομίζω αφηγηματικά ήταν ο πιο δύσκολος τόμος, γιατί δεν περιγράφει ξεκάθαρα τον τρόπο σκέψης και το σχέδιο των ηρώων, το δείχνει κυρίως εκ του αποτελέσματος των πράξεών τους. Ο δεύτερος και ο τρίτος τόμος είναι αλληλένδετοι και ειδικά ο τρίτος δεν γίνεται να διαβαστεί μεμονωμένα χωρίς γνώση όσων έχουν προηγηθεί.
Ο Σέτον καλείται να οργανώσει ένα μακάβριο θεατρικό προς διασκέδαση των Ευμενίδων (άντρες της ελίτ που επιδίδονται ανώνυμα σε βραδιές αποκτήνωσης) για να κερδίσει ξανά την εύνοια και προστασία τους. Ο Καρντέλ όπως και όλη η Πολιταρχία, ψάχνει αγωνιωδώς για την Άννα Κναπ. Μονομαχεί με τον Πέτερσον, με λάφυρο την απαντητική επιστολή της Κναπ, που αποκτά ανεκτίμητη πολιτική αξία. Ρόλο κλειδί θα παίξει ο Μπουλίν, ο επί δεκαετίας γραμματέας των Ευμενίδων αλλά και ο Σβάλα, επικεφαλής μιας θρησκευτικής κοινότητας που προσφέρουν στέγη στον Τίκο Σέτον. Πολύ στοχευμένη η παραβολή περί μεταμφίεσης των ειδών για τον Σέτον, ο οποίος κρύβεται πίσω από παραπλανητικές ομοιότητες από ένστικτο επιβίωσης. Όλα βαίνουν σε κάποιου είδους δικαίωση με κύριο εγκέφαλο τον Καρντέλ. Άλλωστε... (σελ. 32): «Τη δικαιοσύνη που θέλουμε πρέπει να τη βοηθήσουμε κι εμείς για να προχωρήσει.».
Όλα κινούνται σε τροχιές γύρω από το Μέγαρο Ιντεμπέτουσκα στο Σλοτσμπάκεν με καταιγισμό από ονόματα περιοχών, λιμνών και τοπωνύμια, το μόνο που προσωπικά με μπέρδευε και με κούραζε. Οι ονομασίες των καπηλειών/ταβερνών δε, είναι συμβολικά κι ενίοτε λογοπαίγνια, π.χ. ταβέρνα Ξεπεσμός, Cul de Sac (=Αδιέξοδο). Θεωρώ ένας χάρτης στην αρχή ή στο τέλος του βιβλίου θα ήταν αρκετά βοηθητικός για κάποιον που δεν γνωρίζει τη γλώσσα, ώστε να προσανατολιστεί νοερά.
Συμφωνώ με το εύστοχο σχόλιο του μεταφραστή (σελ. 10, "1794") ότι ο συγγραφέας "ώρες ώρες μου δίνει την εντύπωση πως γράφει με φτερό χήνας, τόσο ρεαλιστικό είναι το κλίμα της εποχής που δημιουργεί!". Με μετέφερε τόσο βαθιά στην εποχή, που χαρακτηριστικά ένα βράδυ αφήνοντας το βιβλίο για λίγο να βγω μια βόλτα, μου έκανε εντύπωση που υπήρχαν ηλεκτρικοί φανοστάτες στο δρόμο αντί για λύχνους ή κεριά!!!
Ξεχώρισα τόσα χαρακτηριστικά: Γλαφυρό ύφος, αρκετά παραστατικές περιγραφές που υφαίνουν λεπτομερείς εικόνες στη φαντασία του αναγνώστη. Δίνουν κινηματογραφικό χαρακτήρα στο έργο και θα το ήθελα και στην μεγάλη οθόνη! Είναι πασιφανές ότι έγινε ενδελεχής έρευνα και χρήση αρκετών πηγών (άρθρα, βιβλία) από τον συγγραφέα ώστε να μας μεταφέρει όσο γίνεται πιο πιστά στην καρδιά του 1793. Έχει σκληρές και λεπτομερείς περιγραφές των μεσαιωνικών βασανιστηρίων, γρήγορη πλοκή και ανατροπές στο "παρά 1''!
Γύρω από την κύρια πλοκή επεξηγούνται και οι προσωπικές τραυματικές ιστορίες των ηρώων, είτε στα προσωπικά τους, είτε στην ανατροφή τους κάνοντάς τους να εκπέμπουν κάτι βαθιά ανθρώπινο και πολυδιάστατο. Υπέροχη μετάφραση με ιδιαίτερο και απολαυστικό λεξιλόγιο, αρκετά ταιριαστό στην εποχή που περιγράφεται, με επιτυχή και στοχευμένη απόδοση δύσκολων και σπάνιων όρων. Ο κ. Κονδύλης έχει κάνει εξαιρετική δουλειά σμιλεύοντας ένα έργο τόσο βαθιά σκανδιναβικό, ώστε να γίνει κατανοητό και από το ελληνικό κοινό.
Μέσα από τις εξιστορήσεις του πρωταγωνιστικού διδύμου Καρντέλ-Βίνγκε, μαθαίνουμε για τα ιστορικά, πολιτικά και οικονομικά δεδομένα της εποχής και τα βιώνουμε εκ των έσω, ταυτιζόμενοι μαζί τους. Φτώχεια, φθορά, αρρώστιες, σωματική εξαθλίωση, υψηλή θνησιμότητα, βία, σήψη, ελλιπείς συνθήκες υγιεινής. Η βία πρωτόγονη και ωμή, σε πλήρη αποκτήνωση των ενστίκτων πείνας, δίψας, επιβίωσης, αναπαραγωγής. Οι σελίδες ξεχειλίζουν από δυσωδία και στρατιές από ζωύφια, ψείρες και τρωκτικά. Είναι ποτισμένες από μυρωδιά αλκοόλ -ακβαβίτ, μπύρα, αράκ και σναπς- καθώς ρέει άφθονο ως το φθηνό ηρεμιστικό του φτωχού λαού, ενός λαού που θέλει να πιει ως να ξεχάσει τα τραύματά του, την ανθρώπινη φύση του, την κακομοιριά του. Και φυσικά, παρατηρείται έξαρση της πορνείας, μια διάχυτη σεξουαλικότητα και ζωώδεις ορμές.
Πρωτόγονες μέθοδοι και μέσα που κάνουν την εποχή μας με τόσα επιτεύγματα να φαντάζει σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Μου ήταν αδιανόητη η έλλειψη βασικών αγαθών που είναι αυτονόητα και τα έχουμε σε αφθονία. Ταυτόχρονα όμως η τριλογία κρύβει πολλούς παραλληλισμούς με το σήμερα και με μια άλλου είδους εξαθλίωση. Η φράση (σελ. 120, "1794"): «Ο όχλος δεν θα μάθει ποτέ να σκέφτεται λογικά, όσο κι αν παλεύεις να τους δώσεις να το καταλάβουν. Χωρίς τον φόβο του πέλεκυ και της θηλιάς η Στοκχόλμη θα καιγόταν μέσα σε μία νύχτα», με έκανε να αναρωτηθώ τι είδους φόβος μας κρατά σήμερα σε ύφεση. Ίσως ο πέλεκυς και η θηλιά ακούγονται απάνθρωπα μέσα και ξεπερασμένα, όμως αν αναλογιστούμε τι κρέμεται τώρα πάνω από τα κεφάλια μας, πιο εξευγενισμένο και αόρατο, ίσως είμαστε σε χειρότερη μοίρα...
Κύριε Νατ οκ Νταγκ, κύριε Κονδύλη, συγχαρητήρια.
.jpg)
