---Δημοσίευση: 13/12/2023---
Περίληψη οπισθόφυλλου:
Με λένε Μίραμπελ. Είμαι μια κούκλα. Όχι σαν τις άλλες· ασυνήθιστη. Πήρα μορφή σε ένα εργοστάσιο στη Γερμανία, σε μια βάναυση εποχή. Ολόγυρα πόλεμος, μπαρούτι και μίσος. Δε θα έπρεπε να νιώθω, δεν πλάστηκα για να αισθάνομαι, αλλά για να γαληνεύω ψυχές. Να γίνομαι κουβέρτα και χαλί να στρώνουν τα μικρά κορίτσια τις εύθραυστες λέξεις τους. Αν μπορούσα να κλάψω, θα το έκανα με μανία. Μα οι κούκλες δεν κλαίνε. Δε βουρκώνουν. Από τα γυάλινα μάτια τους στάζει μονάχα μια στάλα ελπίδας, η ιστορία κάποιου ξεφτισμένου παρελθόντος κι ένα απόθεμα αγάπης που θα μπορούσε να είναι παντοτινό. Αλλά στο ανθρώπινο είδος τίποτα δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Απολύτως τίποτα. Είμαι πλέον πεπεισμένη γι’ αυτό. Η διαπίστωση αυτή με θλίβει, αλλά αναγνωρίζω τη δυναμική της. Είναι άμυνα. Αναρωτιέμαι αν κατάφερα να μπαλώσω τις τρύπες των ανθρώπων. Μέτρησα σώματα, χέρια, μάτια, ηλικίες, χαμόγελα, δάκρυα, ανάσες και βιώματα. Κατοίκησα σε αποθήκη παιχνιδιών, σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, σε βιβλιοπωλείο, σε σπίτια. Αντίκρισα πολλούς θανάτους -με κάθε πιθανό κι απίθανο τρόπο. Γιατί οι άνθρωποι πνίγουν με τα ίδια χέρια που αγκαλιάζουν; Γιατί;
Η άποψή μου:
Λίγα χρόνια πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου μεταφερόμαστε σε ένα εργοστάσιο της Γερμανίας, που κατασκευάζει πολυτελείς κούκλες, με το όνομα Μίραμπελ. Η Μίραμπελ της ιστορίας μας έχει ένα ελάττωμα, ένα μικρό φουσκωματάκι κάτω από το μάτι σαν δάκρυ. Η κοπέλα της παραγωγής, Εβραϊκής καταγωγής, το προσέχει και αυτόματα νιώθει συμπόνια γι'αυτήν την κούκλα, πράγμα που την κάνει πολύ ξεχωριστή. Αν θα μπορούσε, θα την έπαιρνε, θα τη φρόντιζε, μα δυστυχώς δεν μπορεί...
Η συγκεκριμένη κούκλα λίγο πριν από το τέλος του πολέμου το 1944 πέφτει στα χέρια της κόρης ενός Γερμανού γιατρού του Τρίτου Ράιχ. Εκεί κοντά σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης η κούκλα κάνει την πρώτη της περιπλάνηση. Εκείνη που αναζητά μόνο την αγάπη, οσμίζεται τον θάνατο. Τα στελέχη των Ες-Ες εξάλλου έχουν ποτιστεί τόσο πολύ με την ιδέα της καθαρότητας της φυλής τους, που όλοι οι υπόλοιποι τους φαίνονται ενοχλητικά έντομα προς εξόντωση. Οι απλοί στρατιώτες όμως, νιώθω ότι φοβούνται, πρέπει να φοβούνται, γιατί ακόμα κι αν το τέλος του πολέμου είναι κοντά, κανείς δεν τολμά να μιλήσει ενάντια στο Τρίτο Ράιχ. Το να κυκλοφορήσει στα λάθος αυτιά μια τέτοια πληροφορία ισοδυναμεί με θάνατο! Υπάρχουν όμως κι αυτοί που λαμβάνουν ευχαρίστηση από τον ανθρώπινο πόνο και δυστυχώς είναι πολλοί.
Η Μίραμπελ, λοιπόν, παρατηρεί κι απορεί με τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Μέσα από τα μάτια της βλέπουμε κάθε είδους θηριωδία που προκάλεσε αυτός ο πόλεμος. Ταυτόγχρονα, η κούκλα ασχολείται με το στενό οικογενειακό περιβάλλον, όπου τώρα ζει. Δείχνει να θαυμάζει τη μητέρα, τη Λότι, η οποία είναι όμορφη και φινετσάτη. Μοιάζει να απορεί με τις ψυχικές διακυμάνσεις της Ρόζας, του κοριτσιού που την έχει στην κατοχή του. Την αγαπάει άραγε η νέα της ιδιοκτήτρια ή όχι;
Πολύ σύντομα ωστόσο ο πόλεμος τελειώνει με την συντριβή της Γερμανίας. Η κούκλα της Ρόζας χάνεται, καθώς δεν υπάρχει χρόνος προγραμματισμού της απόδρασής τους και οι εναπομείναντες του ολοκαυτώματος έχουν εξεγερθεί. Η Μίραμπελ, δεν καταλαβαίνει γιατί το κορίτσι δεν γύρισε πίσω γι'αυτήν -μήπως δεν την ήθελε πια; Εκεί μένει στο λήθαργό της μέχρι που ένα άλλο κορίτσι, την παίρνει στην αγκαλιά της. Η αγκαλιά αυτή είναι σίγουρα πιο θερμή. Η κούκλα εδώ βρίσκει καλύτερη αποδοχή αφού πρόκειται για μάνα και κόρη που γλίτωσαν από στρατόπεδο συγκέντρωσης και θέλουν να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους, τη Θεσσαλονίκη.
Προς έκπληξή μου διαπίστωσα ότι με εχθρότητα ή αδιαφορία δέχθηκε η Θεσσαλονίκη τους εναπομείναντες Εβραίους, καθώς γνωρίζω ότι οι Έλληνες βοήθησαν πολύ και στο να κρύψουν και στο να διασώσουν ανθρώπους κάθε εθνικότητας. Βαθιά μέσα μου ευχήθηκα τα κακώς κείμενα να είναι απλά μεμονωμένα περιστατικά.
Η μικρή Άννα νοιάζεται για τους ανθρώπους, δεν τους έχει απορρίψει και είναι ακόμα παιδί -φυσικό είναι να θέλει να κάνει νέους φίλους. Η Θεσσαλονίκη είναι γι'αυτήν μια πόλη άγνωστη, τώρα εδώ και καιρό παρατηρεί σε ένα μπαλκόνι μια σχεδόν συνομήλική της, αμίλητη και καρφωμένη στο αναπηρικό καροτσάκι. Ως ένδειξη καλής θέλησης της προσφέρει την κούκλα και έτσι, ένα νέο ταξίδι ξεκινά.
Τι κατάλαβε τελικά αυτή η κούκλα για τις ανθρώπινες καρδιές; Είναι ποτέ δυνατόν να την αγγίξει η θλίψη;
Το βιβλίο είναι καλογραμμένο, διαβάζεται εύκολα. Προκαλεί ποικίλα συναισθήματα, μα νομίζω αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει από άλλα βιβλία του είδους είναι η προσεγμένη ανάλυση των χαρακτήρων μέσα από τα μάτια της κούκλας. Επίσης, οι χαρακτήρες της δεν είναι συνηθισμένοι -αντιθέτως, θα έλεγα ότι είναι δακτυλοδεικτούμενοι: ένας γιατρός των Ες-Ες και η οικογένειά του, διάφοροι επιζήσαντες του ολοκαυτώματος, ένας δοσίλογος, μια μητέρα που ο γιος της φεύγει γιατί τον καλεί το καθήκον να πολεμήσει στα βουνά σε μια νέα πληγή για την ελληνική κοινωνία, τον ανταρτοπόλεμο. Και τέλος, όλοι αυτοί οι εγκληματίες Ναζί, που στο τέλος του πολέμου, άλλαξαν τόπο και όνομα, ευελπιστώντας να γλιτώσουν την τιμωρία. Εποχές σκοτεινές που αν και δε ζήσαμε, δεν θέλουμε ποτέ να ξανάρθουν...
Αυτό που με ενθουσίασε στο ανάγνωσμα είναι ότι έχει πολλές ζωντανές εικόνες! Κάθε εικόνα σε μεταφέρει αυτόματα και στην εποχή εκείνη και συνάμα, σού αποκαλύπτει το ύφος, το ήθος και τη διάθεση των χαρακτήρων, όπως αυτή προκύπτει την κάθε δεδομένη στιγμή. Χαρακτηριστική εικόνα, αυτή της μητέρας της Άννας που διαβάζει την εφημερίδα -θαρρείς- με λαχτάρα, για να μάθει περισσότερα για ανθρώπους που γύρισαν από την κόλαση του Άουσβιτς. Ο εφημεριδοπώλης άκαμπτος "αν θες την εφημερίδα να την πληρώσεις, για να την πάρεις αλλιώς φύγε και μην την λερώνεις με τα βρώμικα χέρια σου"...
Η αμηχανία αντικαθιστά την έκπληξη. Ποιος έχει το δικαίωμα να φέρεται κατ΄αυτόν τον τρόπο σε μια νεαρή κυρία, που μάλιστα πέρασε τα πάνδεινα στα χέρια των διωκτών της; Αντί να σκύψει να της φιλήσει τα χέρια για τη δύναμη της ψυχής της, εκείνος την αποδιώχνει.
Και τελικά η κούκλα είχε δίκιο! Γιατί οι άνθρωποι πνίγουν με τα χέρια που αγκαλιάζουν; Γιατί;
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Συγγραφέας: Νατάσσα Καραμανλή
Σελίδες: 368
Ημερ. έκδοσης: 23/02/2023
ISBN: 978-618-01-4808-4
Βιογραφικό της συγγραφέως:
.jpg)
