---Δημοσίευση: 14/11/2021---
Περίληψη οπισθόφυλλου:
Η κοινότητα όπου τείνουν οι ήρωες του Nτοστογιέβσκη δεν είναι κοινωνική, αλλά θρησκευτική· δεν αναζητούν την κοινωνία, αλλά την παγκόσμια αδερφοσύνη· αυτή η κατάληξη μέσ’ στα ενδόμυχα βάθη του Είναι τους, που οδηγεί μετά στη μυστικιστική κοινότητα, είναι η μόνη ιεραρχία που συναντάς μέσ’ στο έργο του.
Tα μυθιστορήματά του δεν ασχολούνται παρά μ’ αυτόν τον ύστατο άνθρωπο· η κοινωνική τάξη, οι διάφορες κοινωνικές κλιμακώσεις με τις πενιχρές ψευτοπερηφάνειες τους και τα ποταπά, τα ντροπιασμένα τους μίση, έχουν ξεπεραστεί· ο άνθρωπος του υποκειμενικού Εγώ φτάνει στην παγκοσμιότητα· η απομόνωσή του, που δεν ήτανε παρά αλαζονεία, έπαψε· με απέραντη ταπεινοφροσύνη, με φλογερή αγάπη, η καρδιά του σκύβει για να ’ρθει όσο μπορεί πιο κοντά προς τον αγνό άνθρωπο, προς τον αδερφό που βρίσκεται μέσα σε κάθε άνθρωπο· αυτό το ύστατο κι εξαγνισμένο πλάσμα δε βλέπει, δεν αναγνωρίζει, δεν ξέρει πια τι θα πουν κοινωνικές διακρίσεις· η ψυχή του είναι γυμνή, όπως στον Παράδεισο, αγνοεί την αιδώ, την περηφάνια, το μίσος, την περιφρόνηση.
Η άποψή μου:
Έργο λιγότερο γνωστό, ο «Έφηβος» του Ντοστογιέβσκη (αυτή τη γραφή διατηρεί η έκδοση του Γκοβόστη), είναι στην ουσία το προτελευταίο του μυθιστόρημα. Στα ελληνικά η μόνη γνωστή, ολοκληρωμένη χωρίς διασκευές μετάφραση που υπάρχει, είναι η έκδοση του Γκοβόστη. Είναι έργο της ωριμότητας του μεγάλου συγγραφέα αλλά παρόλα αυτά, δεν έτυχε της ίδιας αποδοχής και προσοχής που έλαβαν τα έργα του που θεωρούνται τα καλύτερά του. Έχει γραφτεί ότι σε καμία περίπτωση ο « Έφηβος» δεν έχει το ίδιο βάθος ανάλυσης χαρακτήρα και πράξεων όπως ενδελεχώς πράττει στο «Έγκλημα και Τιμωρία», στο «οι Δαιμονισμένοι», στον «Παίκτη» ή στους «Αδελφούς Καραμαζώφ». Δεν συμφωνώ απόλυτα.
Ο «Έφηβος», ο Αρκάντη Αντρέγιεβιτς Ντολγαρούκη και η αδερφή του Λίζα είναι εξώγαμα παιδιά του αριστοκράτη Βερσίλοφ και της υπηρέτριάς του Σοφίας, την οποία έκλεψε από τον γέρο υπηρέτη Μακάρ Ιβάνοβ. Η αφήγηση του Αρκάντη ξεκινάει με αυταρέσκεια, προειδοποιώντας μας ότι «Δεν μπόρεσα ν’ αντισταθώ στον πειρασμό και κάθησα να ιστορήσω τα πρώτα μου βήματα στη ζωή [...]», αναγνωρίζει ότι το θεωρεί ξετσιπωσιά, αλλά από την άλλη νιώθει μια εσωτερική ανάγκη να το κάνει. Όπως όλοι οι έφηβοι, ο Αρκάντη χαρακτηρίζεται από ένα πλήθος ιδεών για το πώς θα αλλάξει τη ζωή του. Στα μόλις 19 του χρόνια έχει άπειρα όνειρα για μια καλύτερη και πλουσιότερη ζωή και χαρακτηρίζεται από παρορμητικότητα και τάση ακύρωσης για οτιδήποτε είναι παλιό. Στην καθημερινότητά του, όμως, τα εμπόδια που του τίθενται είναι, καταρχάς, από την ίδια του την οικογένεια. Όταν ο Ιβάνοβ πεθαίνει, ο Αρκάντη έρχεται από τη Μόσχα στην Πετρούπολη για να γνωρίσει καλύτερα τον βιολογικό του πατέρα, τον Βερσίλοφ. Η σχέση του μαζί του περνάει από πολλά στάδια και εντάσεις και γίνεται ακόμα πιο περίεργη όταν ο πατέρας του παντρεύεται, τελικά, την μητέρα του. Αλλά δεν είναι μόνο αυτοί που αποτελούν τον στενό κύκλο του Έφηβου. Υπάρχει στην ιστορία και μια μοιραία γυναίκα, την οποία διεκδικεί και ο πατέρας του, αλλά και ο εραστής της αδερφής του. Υπάρχει ένα γράμμα, μια παρεξήγηση, κι άπειρες καταστάσεις όπου ο Αρκάντη αντιμετωπίζει και παίρνει μαθήματα από αυτές στην πορεία του προς την ενηλικίωση.
Όταν διαβάζω κάποιο μυθιστόρημα του Ντοστογιέβσκη, νιώθω ότι ο συγγραφέας καταδύεται βαθιά στην ψυχή μου σκαλίζοντας κάθε μύχια σκέψη της, πόθο και φόβο. Θα πω για ακόμα μία φορά το τετριμμένο: ήταν μεγάλος γνώστης της ανθρώπινης ψυχής και είχε τη μοναδική ικανότητα να την ξεγυμνώνει και να την αφήνει ξέσκεπη στην κρίση των αναγνωστών του. Ακόμα και σε αυτό το μυθιστόρημα που δεν θεωρείται από τα πιο γνωστά και δυνατά του.
Ο Αρκάντη αντιπροσωπεύει το νέο, το καινούργιο, τις φρέσκες ιδέες, είναι η Ευρώπη της νεωτερικότητας και του Διαφωτισμού. Σε αντιδιαστολή ο πατέρας του, ο Βερσίλοφ είναι η παλιά σχολή, οι παλαιές ιδέες της μοναρχίας και της αριστοκρατίας, η Ρωσία της σήψης και της παρακμής. Οι δύο κόσμοι, οι δύο σχολές συγκρούονται και συγκρίνονται σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του έργου. Ο Έφηβος, πιστός στην παράδοση των κειμένων του Ντοστογιέβσκη, αναρωτιέται συνεχώς για το ηθικό των πράξεών του. Ενδόμυχα θεωρεί ότι η οικογένειά του, που δεν την θεωρεί «κανονική», έχει επηρεάσει αυτό που έγινε και ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του, καθώς και ότι υπήρξε τροχοπέδη στην πορεία του προς αυτό που αυτός θεωρεί ευτυχία. Το παιχνίδι του συγγραφέα με τον αναγνώστη είναι οφθαλμοφανές και στην ουσία εννοεί το αντίθετο όταν βάζει τον Αρκάντη να δηλώνει:
[...] Εγώ, σας βεβαιώνω, ότι αν ήμουν μυθιστοριογράφος, δεν θα επέλεγα ποτέ τους ήρωές μου από μία οικογένεια που δεν θα ήταν κανονική. Θα ήταν ένα έργο στείρο και θα αφορούσε μια οικογενειακή ζωή στερημένη. Και, οπωσδήποτε, αυτοί οι τύποι θ’ άνηκαν στο παρόν: να ποιος είναι ο λόγος που δεν θα μπορούσαν να συγκριθούν με λογοτεχνικούς τύπους.[...]
Είναι ένα μικρό αριστούργημα. Διαβάστε το!
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Συγγραφέας: Φιόντορ Ντοστογιέβσκη
Μετάφραση: Κοραλία Μακρή
Σελίδες: 720
Ημερ. έκδοσης: 2016
ISBN: 978-960-446-104-2
Ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέβσκη γεννήθηκε στη Μόσχα στις 11 Νοεμβρίου 1821. Ο πατέρας του, ιδιαίτερα μορφωμένος και ευλαβής χριστιανός, άσκησε σημαντική επιρροή στο συγγραφέα και κατ’ επέκταση στο έργο του. Αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, έδωσε εξετάσεις και πέρασε στη Στρατιωτική Σχολή Μηχανικού, που όπως αργότερα αποδείχθηκε δεν τον ενδιέφερε ιδιαίτερα. Πάθος του ήταν η λογοτεχνία. Η συγγραφική του σταδιοδρομία ξεκίνησε το 1844 με το έργο του "Οι φτωχοί". Η σχέση του με τους σοσιαλιστικούς κύκλους των φουριεριστών οδήγησε στη σύλληψή του από την αστυνομία το 1849 και στη φυλάκισή του. Καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά τελικά, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα του δόθηκε χάρη. Εξέτισε τετραετή ποινή σε καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία. Καταβεβλημένος σωματικά και ψυχικά επέστρεψε στη Ρωσία, όπου και επιδόθηκε στο συγγραφικό του έργο. Χρέη τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει για άλλη μια φορά την αγαπημένη του πατρίδα και να καταφύγει στην Ευρώπη μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του Άννα Σνίτκιν. Η νοσταλγία όμως τον οδήγησε ξανά στην Πετρούπολη, όπου και πέθανε το 1881.
.jpg)
