Περίληψη οπισθόφυλλου:
Οι ήρωές μου ήταν φτιαγμένοι από το ίδιο αίμα με το δικό μου...
Η ηρωοποίηση είναι μια ψυχοκοινωνική διαδικασία που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρωπότητας. Ο ήρωας θα εμφανιστεί σε καιρό πολέμου αλλά και πληκτικής ειρήνης. Θα ξυπνήσει τις ναρκωμένες μας ψυχές, θα εξευγενίσει τον θάνατο, θα αποτελέσει μια μορφή προσκόλλησης όμοια με αυτήν που μας καθησύχαζε όταν ήμασταν παιδιά.
Μια διαφωτιστική μελέτη του νευροψυχιάτρου Boris Cyrunlik στο θέμα της ηρωοποίησης.
Η άποψή μου:
(γράφει η Χρύσα Παναγοπούλου)
Όταν είδα για πρώτη φορά τον τίτλο, μου κίνησε το ενδιαφέρον. Στο μυαλό μου υπήρχε ο Ηρακλής, ο Αχιλλέας και ο Θησέας -ίσως γιατί με αυτούς έχω ταυτίσει τη λέξη ήρωας.
Η οπτική του συγγραφέα είναι εντελώς διαφορετική. Ήρωας είναι αυτός που υπερνικάει τις δυσκολίες, αυτός που μπορεί να αποκαταστήσει τις κοινωνικές αδικίες, το ορφανό που πρόκοψε στη ζωή του, αλλά δεν είναι απαραίτητα υπεράνθρωπος. Μπορεί να είναι αυτός που φροντίζει αρρώστους ή αυτός που ξεχώρισε από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και ανήλθε λόγω των ικανοτήτων του. Ακόμα και αυτός που αψήφησε τον κίνδυνο και ξεχώρισε μέσα σε ένα πλήθος ανθρώπων.
Στο βιβλίο θα δούμε ποιο συστατικό δημιουργεί τους ήρωες και τι τους κάνει να ξεχωρίζουν. Μέσα από γεγονότα ιστορικά, που σημάδεψαν τον κόσμο, όπως είναι η άνοδος του τρίτου Ράιχ, ο συγγραφέας μάς ξεναγεί σε κοινωνικές δομές, μοτίβα και συμπεριφορές των ανθρώπων σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές αλλά και στη διαμόρφωση των χαρακτήρων τους χρόνια μετά. Μαθαίνουμε ότι υπάρχουν αρκετές κατηγορίες ηρώων και όχι υπερηρώων, που συνήθως είναι το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό.
Καθώς μπαίνουμε στα άδυτα του ανθρώπινου νου, συναντάμε τις έννοιες ένστικτο, συμπεριφορά, ηθική, αποδοχή από ένα διαφορετικό πρίσμα και όχι σαν απλές καθημερινές λέξεις. Με εντυπωσίασε το ότι δεν υπάρχει άλλο σαν το μητρικό ένστικτο -θεωρία που στηρίχθηκε στο γεγονός ότι τα παιδιά ως προϊόν βιασμού είναι ανεπιθύμητα! Ενώ αν λειτουργούσε το ένστικτο αυτό, ποτέ δεν θα συνέβαινε. Είναι το μόνο κομμάτι, στο οποίο ένιωσα έντονα να διαφωνώ. Πιστεύω ότι το μητρικό ένστικτο δεν είναι μια πλάνη της κοινωνίας, επειδή έτσι την «βόλευε» την εκάστοτε στιγμή, αλλά μια πραγματικότητα. Πολύ γενικά το μητρικό ένστικτο ή το έχεις ή δεν το έχεις, αλλά δεν μπορώ να πιστέψω στην παντελή απουσία του.
Πέρα από αυτό, κάποιες επίμονες αναφορές σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και σχετικές αναφορές στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με κούρασαν υπερβολικά μετά τη μέση του βιβλίου. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθω ότι σε ένα-δυο κεφάλαια αυτή η έρευνα ξέφυγε από το στόχο της και είναι συνυφασμένη με παιδικά βιώματα του ίδιου του συγγραφέα. Ευτυχώς αμέσως μετά, το βιβλίο γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον. Σε βάζει να σκεφτείς τι δημιουργεί την ηθική μιας κοινωνίας. Κάτι ηθικό για μια κοινωνία μπορεί να θεωρηθεί ανήθικο για μια άλλη κοινωνία; Και πόσο άλλαξαν οι κοινωνικές δομές μέσα στις εποχές; Μήπως κατ’ αυτόν τον τρόπο αλλάζουν και οι ήρωες; Ποια είναι όμως η αληθινή ψυχολογία του ήρωα; Είναι αυτό που φαίνεται ή κάτι εντελώς διαφορετικό; Μήπως ο ήρωας είναι ένα είδος ηθοποιού που ενσαρκώνει διαφορετικούς ρόλους κάθε φορά ανάλογα με τις τάσεις, τους φόβους αλλά και την ηθική της εκάστοτε κοινωνίας; Σίγουρα το βιβλίο σου δίνει άφθονη τροφή για σκέψη.
Σημεία που ξεχώρισα:
• Η ασφάλεια ενός παιδιού μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε ένα ασφαλές και ενισχυτικό περιβάλλον.
• Κάθε πολιτισμικό περιβάλλον χρειάζεται ήρωες, αφού δεν υπάρχει Ιστορία χωρίς τραγωδίες.
• Αυτό που μένει στη μνήμη είναι η πρώτη εντύπωση, αυτή που πυροδοτεί τη συγκίνηση.
• Σε καιρούς κοινωνικής κρίσης, το «εγώ» εξαφανίζεται, διότι είναι απρεπές να ενδιαφέρεσαι για το άτομό σου όταν η ομάδα κινδυνεύει.
• Όταν ο ήρωας είναι υπέροχος, οι θανατώσεις είναι ωραίες, ακόμα και αισθητικά.
• Οι ήρωές μας είναι μεγάλοι, επειδή εμείς είμαστε μικροί.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Συγγραφέας: Boris Cyrulnik
Μετάφραση: Άννα Πλεύρη, Γιοβάνα Βεσσαλά
Σελίδες: 265
Ημερ. έκδοσης: 10/12/2018
ISBN: 978-618-84065-0-6
