* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
1. Το βιβλίο υπονοεί ένα μεγάλο "κατηγορώ" απέναντι στον ελληνικό τρόπο διαπαιδαγώγησης τόσο την οικογένεια όσο και στις κοινωνικές εκπαιδευτικές δομές. Ως εκπαιδευτικός τι προτείνετε για την βελτίωση του συστήματος;
Ε.Χ.: Ο σκοπός της συγγραφής του βιβλίου ήταν να προβληματίσει, προκειμένου να αλλάξουν κάποια πράγματα τόσο στην οικογένεια όσο και στις εκπαιδευτικές δομές. Στην οικογένεια αυτό που πρέπει να αλλάξει κατά τη γνώμη μου, είναι να τα βρουν οι γονείς με τον εαυτό τους. Ξέρετε, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι έτοιμοι να μεγαλώσουν ένα παιδί κι όμως το κάνουν επειδή αυτό επιβάλλει η κοινωνική νόρμα ή για άλλους λόγους που τώρα δε χρειάζεται να αναφέρω. Πιστεύω ότι πρέπει να αναρωτιούνται για το τι πολίτες θέλουν να φτιάξουν, τι παιδιά θέλουν να έχουν. Να καταλάβουν ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τη συμπεριφορά των ίδιων, άρα πρέπει οι ίδιοι πρώτα να σκέφτονται πώς συμπεριφέρονται καθημερινά, όχι μόνο στα παιδιά τους αλλά και στο διπλανό τους. Το βασικότερο σε όλα αυτά βέβαια, είναι να μιλάνε με τα παιδιά τους ισότιμα, να τα ρωτάνε τι νιώθουν, να κάνουν διάλογο μαζί τους, να τους βάζουν όρια και να τα τηρούν, να μην τα προσβάλλουν και να μην τα ειρωνεύονται. Όσον αφορά το σχολείο, το βασικότερο είναι να γίνει η εκπαίδευση, στο δημοτικό τουλάχιστον, βιωματική και να δοθεί έμφαση στο συναίσθημα των παιδιών, στη καλλιέργεια της αυτογνωσίας και της ενσυναίσθησης. Κύριο μέλημα πρέπει να είναι ο ψυχικός κόσμος του παιδιού και μετά θα έρθει η εκμάθηση της γραμματικής και της ορθογραφίας. Σήμερα, γίνεται βέβαια ακριβώς το αντίθετο, γιατί αυτό απαιτεί η εκπαίδευση, τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι.
2. Δεδομένου ότι δεν έχουμε την επιλογή να διαλέξουμε τους γονείς μας, και η συμβολή τους στην ψυχική διαμόρφωση του ατόμου είναι μη αναστρέψιμη, πώς μπορεί η Πολιτεία να προφυλάξει τα μέλη της;
Ε.Χ.: Δε θεωρώ ότι είναι μη αναστρέψιμη. Το μεγαλύτερο κακό που κάνουν οι γονείς είναι ότι δε κάνουν τα παιδιά τους δυνατούς χαρακτήρες με αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό, αυτό είναι αναστρέψιμο με πολλή εσωτερική δουλειά βέβαια και ψυχοθεραπεία. Είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Εγώ δεν είμαι από αυτούς τους ανθρώπους που λένε να μην κάνουν όλοι παιδιά, ή να κάνουν παιδιά όσοι είναι ικανοί, γιατί αν ήταν έτσι, θα είχαμε μείνει με 10 άτομα πάνω στη γη!Απλώς στο δικό μου μυαλό η οικογένεια θα πρέπει να είναι πιο διευρυμένη, με την έννοια της κοινότητας. Ξέρω ότι φαντάζει ουτοπικό αυτό που λέω, αλλά πραγματικά πιστεύω ότι αν μεγαλώναμε σε ομάδες -όπως κάποιες φυλές Ινδιάνων που όλοι φροντίζουν για όλους και όχι μόνο για το παιδί «το δικό μου» όπως γίνεται στις οικογένειες- η κοινωνία θα ήταν πιο ανθρώπινη. Κακά τα ψέματα, τον γονιό τον νοιάζει μόνο για το παιδί του και ας πεινάει το διπλανό, όλοι ενδιαφερόμαστε για το τι γίνεται στα λίγα τετραγωνικά του σπιτιού μας και ας καίγεται το σπίτι του γείτονα. Όμως αν δούμε στη φύση έχουμε φοβερά παραδείγματα. Ακόμα και οι λύκοι είναι πιο σοφοί, που για τα λυκάκια νοιάζεται όλη η αγέλη! Στην οικογένεια των ανθρώπων όμως, ο μπαμπάς και η μαμά είναι αυθεντίες. Ακόμα κι αν είναι ακατάλληλοι για να μεγαλώσουν έναν άνθρωπο που ήρθε στον κόσμο. Το ότι κάνουν παιδί δεν τους κάνει αυτομάτως και σωστούς εκπαιδευτές. Η Πολιτεία εδώ θα μπορούσε να φτιάξει δημόσιες σχολές γονέων, δημόσια κέντρα αυτογνωσίας και ψυχικής στήριξης των γονέων με προβλήματα εαυτού. Και η Πολιτεία, επίσης, θα μπορούσε να θεσπίσει προγράμματα όπου οι γονείς θα συζητούν μεταξύ τους με τη βοήθεια συντονιστή για να γίνουν καλύτεροι εκπαιδευτές. Το να φέρει κάποιος ένα παιδί στον κόσμο και να το μεγαλώσει δεν αφορά μόνο αυτόν. Αφορά όλη την κοινωνία που θα συνυπάρξει με αυτό το άτομο άρα είναι υπόθεση όλων, το τι παιδί θα μεγαλώσει ο γείτονάς μου. Ας βγούμε από τα περιθώρια "είναι παιδί μου και το κάνω ό,τι θέλω", είναι παιδί που θα ζήσει με άλλους ανθρώπους και η Πολιτεία οφείλει μέσα από τις δομές που ανέφερα και πριν, να κάνει το γονιό καλύτερο εκπαιδευτή.
3. Ο φόβος να χαρακτηριστείς από το κοινωνικό σύνολο ψυχικά ασταθής κάνει την επίσκεψη στον ψυχολόγο ταμπού στην Ελλάδα, πόσω μάλλον η χρήση φαρμακευτικής αγωγής. Πότε ο νευρωτικός αναγκάζεται-συνειδητοποιεί ότι πρέπει να κάνει κάτι για να σώσει τον εαυτό του;
Ε.Χ.: Όταν δεν πάει άλλο. Όταν έχεις φτάσει στο απροχώρητο και δεν μπορείς να βγεις από το σπίτι σου γιατί φοβάσαι, δεν μπορείς να κοιμηθείς, δεν μπορείς να φας, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα και είσαι στη γωνία κολλημένος περιμένοντας απλώς να πεθάνεις, εκεί είναι που λες "μάλλον πρέπει να ζήσω". Τουλάχιστον σε μένα, αυτό έγινε. Όταν δε πήγαινε άλλο η κατάσταση, πήγα σε ειδικό και πραγματικά άλλαξε η ζωή μου. Το θέμα είναι ότι ο νευρωτικός μέσα στην ατυχία του είναι τυχερός, γιατί θα φτάσει σε οριακό σημείο η ψυχή του και θα αναγκαστεί να πάει να κοιταχτεί όσο και να ντρέπεται. Αυτοί που είναι λειτουργικά νευρωτικοί επειδή βγάζουν τις νευρώσεις τους στους άλλους με αυταρχικότητα, κομπλεξισμό και έπαρση με αυτούς τι γίνεται; Αυτοί δηλαδή που καταστρέφουν και τους άλλους μέσα από τα συμπλέγματά τους, πώς θα γίνει να πάνε σε ειδικό; Κάποια στιγμή λοιπόν να πάψουμε να θεωρούμε ταμπού τον ψυχίατρο γιατί ίσως το θέμα τελικά δεν είναι το ταμπού του ψυχιάτρου και του φαρμάκου. Το θέμα είναι ότι κανείς δε θέλει να εκθέσει σε κανέναν τον εαυτό του γιατί έτσι τον ακυρώνει. Όλοι προτιμούν τη μάσκα πίσω από την οποία κρύβονται για χρόνια. Και η νεύρωση παίζει και το ρόλο της μάσκας για κάποιους.
4. Το βιβλίο μέσα από την ιστορία της Ελευθερίας μάς κάνει γνώριμη μια νεύρωση, την ΙΨΔ, που πολλοί από μας την αγνοούμε. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως επίκληση στους άλλους νευρωτικούς να σώσουν τον εαυτό τους, ωστόσο όπως λες "η τέχνη απελευθερώνει", οπότε, ποιος είναι ο αληθινός λόγος που σε έκανε να γράψεις αυτό το βιβλίο;
Ε.Χ.: Αν και πολύς κόσμος έχει ΙΔΨ, δεν το ξέρει γιατί πολύ σωστά είπατε δεν είναι μια γνωστή ψυχική ασθένεια. Ο λόγος συγγραφής του βιβλίου είναι να νιώσει ο άνθρωπος με ΙΔΨ ότι δεν είναι μόνος. Τα βράδια των πανικών δεν είναι μόνος. Την ώρα των εμμονών δεν είναι μόνος. Και αφού τα κατάφερε η ηρωίδα του βιβλίου, μπορεί και αυτός να τα καταφέρει.
5. Κανείς δεν έχει εκπαιδευτεί να γίνει γονέας ωστόσο όλοι προσπαθούν να κάνουν όσο λιγότερο κακό γίνεται. Σε μια οικογένεια παρουσιάζεις την τρομακτική επιρροή που έχει το πατρικό πρότυπο, καθώς και την επιρροή που άσκησε σε εσένα. Από την άλλη ακολουθούμε τα πρότυπα που μας εμπνέουν. Ποιον χαρακτήρα ατόμου θα χαρακτήριζες ως δυνατό και ποιον ως αδύναμο; Τι θα συμβούλευες τους άλλους γονείς να προσέξουν και με ποιον τρόπο θα μεγάλωνες εσύ τα παιδιά σου;
Ε.Χ.: Το πατρικό πρότυπο είναι καταλυτικό, ειδικά αν είσαι κορίτσι. Ο πρώτος και σημαντικότερος άντρας στη ζωή κάθε γυναίκας είναι ο πατέρας της. Εγώ είχα έναν πατέρα που έπαιξε τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου. Ήταν πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος και παρά τα λάθη του τον αγαπούσα πάρα-πάρα πολύ και δεν περνάει μέρα που να μην τον σκεφτώ, μιας και δεν υπάρχει πια στη ζωή. Όσον αφορά στο ποιος είναι ο δυνατός χαρακτήρας, θεωρώ ότι είναι αυτός που θα δει κατάματα την αλήθεια του, θα δει τον πατέρα και τη μάνα από απόσταση, χωρίς ωραιοποιήσεις, κρίνοντάς τους αντικειμενικά ως ανθρώπους. Ο δυνατός χαρακτήρας μπορεί κι αποδέχεται τον εαυτό του και τον συγχωρεί. Έτσι θα κάνει και με τους γονείς του, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους. Ο δυνατός χαρακτήρας νιώθει τον πόνο, δε ντρέπεται που κλαίει, δε ντρέπεται να πει στον εαυτό του ότι είναι γεμάτος πληγές. Ο δυνατός χαρακτήρας είναι αυτός που αγαπάει τον εαυτό του, τον προσέχει και τον σέβεται, αυτός που είναι έτοιμος να τα κάνει αυτά και για τους άλλους, βάζοντας όμως και τα όριά του. Δυνατός είναι αυτός που αφήνεται στη ζωή, που πιστεύει στον άνθρωπο κι ελπίζει ότι μέσα από τον ίδιο και τους άλλους θα έρθουν καλύτερες μέρες. Αδύναμος είναι αυτός που κλείνεται στον μικρόκοσμό του και κατηγορεί τους πάντες. Που θεωρεί ότι έχει σε όλα δίκιο και όλοι οι άλλοι άδικο, που δεν κοιτάει την αλήθεια του, που ωραιοποιεί τις καταστάσεις και ζει στο ψέμα του, φορώντας τη μάσκα του. Δυστυχώς, όλοι φτιάχνουν ένα παραμύθι και ζουν σε αυτό. Είναι αδυναμία όμως, όχι δύναμη να ζεις σε μια ψευδαίσθηση. Η ζωή σε καλεί να ζήσεις στην πραγματικότητα και να την παλέψεις στα ίσα. Όλα τα άλλα είναι διαφυγή και η διαφυγή είναι ένδειξη αδυναμίας. Σχετικά με το τι θα συμβούλευα τους άλλους γονείς -αν και δε μου αρέσει να συμβουλεύω- προτείνω να μιλάνε κάθε μέρα με τα παιδιά τους για να μαθαίνουν πώς νιώθουν . Η πρώτη ερώτηση όταν γυρνούν από το σχολείο να είναι: «πώς ένιωσες σήμερα; Πέρασες καλά;». Και μετά ας ρωτήσουν και για τα μαθήματά τους. Ας αφιερώνουν όσο χρόνο έχουν, κοντά τους, για να παίξουν μαζί τους, να γελάσουν μαζί τους. Ας τους δημιουργήσουν θετικές μνήμες. Σε αυτές θα ανατρέχουν, ως ενήλικες, όταν θα έχουν δυσκολίες, στις θετικές τους μνήμες, από αυτές θα παίρνουν δύναμη.
Όσον αφορά στο πώς θα μεγάλωνα εγώ τα παιδιά μου, ονειρεύομαι ένα τεράστιο σπίτι, όπου μέσα σε αυτό θα είναι το παιδί μου, οικογένειες προσφύγων, παιδάκια Ρομά, παιδάκια ΑΜΕΑ, παιδιά ομοφυλοφίλων, παιδιά ετεροφυλόφιλων, οι φίλοι μου, σκυλάκια και γατάκια στον κήπο και όλοι μαζί να κάνουμε κατασκευές και φαγητό για άλλους ανθρώπους και για άλλα παιδάκια που πεινάνε. Να τρώμε όλοι μαζί και να συζητάμε, μετά να γελάμε και να παίζουμε στον τεράστιο κήπο μου. Θέλω το παιδί μου να μεγαλώσει σε περιβάλλον με πολλά και διαφορετικά άτομα, να καταλάβει την αξία της ομάδας, της αλληλεγγύης μέσα από το βίωμα. Να του έχω και χώρο μοναχικότητας -ώστε όποτε θέλει να αφήνει όλον αυτό τον κόσμο που ευελπιστώ να έχω σπίτι μου ή σε κάποιο χώρο που θέλω να φτιάξω- να απομονώνεται, για να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του. Περίπου έτσι θα ήθελα να μεγαλώσω το παιδί μου. Ουτοπικό; Φαντασία; Δεν ξέρω, μπορεί. Αλλά θα το προσπαθήσω.
6. Παλεύοντας με το τέρας της ΙΨΔ, ποιό ήταν το μεγαλύτερο όπλο σου;
Ε.Χ.: Η θέλησή μου να ζήσω κι όχι απλά να επιβιώσω. Αγαπώ πολύ τη ζωή. Η θέλησή μου να την απολαύσω χωρίς να τη φοβάμαι, το πάθος μου για όσα με μαθαίνει κάθε μέρα, οι άνθρωποι που υπάρχουν μέσα σε αυτή και τους δίνομαι και μου δίνονται απλόχερα, ήταν τα όπλα μου για να τα καταφέρω.
Ελευθερία, σε ευχαριστούμε πολύ.
Ε.Χ.: Ο σκοπός της συγγραφής του βιβλίου ήταν να προβληματίσει, προκειμένου να αλλάξουν κάποια πράγματα τόσο στην οικογένεια όσο και στις εκπαιδευτικές δομές. Στην οικογένεια αυτό που πρέπει να αλλάξει κατά τη γνώμη μου, είναι να τα βρουν οι γονείς με τον εαυτό τους. Ξέρετε, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι έτοιμοι να μεγαλώσουν ένα παιδί κι όμως το κάνουν επειδή αυτό επιβάλλει η κοινωνική νόρμα ή για άλλους λόγους που τώρα δε χρειάζεται να αναφέρω. Πιστεύω ότι πρέπει να αναρωτιούνται για το τι πολίτες θέλουν να φτιάξουν, τι παιδιά θέλουν να έχουν. Να καταλάβουν ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τη συμπεριφορά των ίδιων, άρα πρέπει οι ίδιοι πρώτα να σκέφτονται πώς συμπεριφέρονται καθημερινά, όχι μόνο στα παιδιά τους αλλά και στο διπλανό τους. Το βασικότερο σε όλα αυτά βέβαια, είναι να μιλάνε με τα παιδιά τους ισότιμα, να τα ρωτάνε τι νιώθουν, να κάνουν διάλογο μαζί τους, να τους βάζουν όρια και να τα τηρούν, να μην τα προσβάλλουν και να μην τα ειρωνεύονται. Όσον αφορά το σχολείο, το βασικότερο είναι να γίνει η εκπαίδευση, στο δημοτικό τουλάχιστον, βιωματική και να δοθεί έμφαση στο συναίσθημα των παιδιών, στη καλλιέργεια της αυτογνωσίας και της ενσυναίσθησης. Κύριο μέλημα πρέπει να είναι ο ψυχικός κόσμος του παιδιού και μετά θα έρθει η εκμάθηση της γραμματικής και της ορθογραφίας. Σήμερα, γίνεται βέβαια ακριβώς το αντίθετο, γιατί αυτό απαιτεί η εκπαίδευση, τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι.
Ε.Χ.: Δε θεωρώ ότι είναι μη αναστρέψιμη. Το μεγαλύτερο κακό που κάνουν οι γονείς είναι ότι δε κάνουν τα παιδιά τους δυνατούς χαρακτήρες με αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό, αυτό είναι αναστρέψιμο με πολλή εσωτερική δουλειά βέβαια και ψυχοθεραπεία. Είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Εγώ δεν είμαι από αυτούς τους ανθρώπους που λένε να μην κάνουν όλοι παιδιά, ή να κάνουν παιδιά όσοι είναι ικανοί, γιατί αν ήταν έτσι, θα είχαμε μείνει με 10 άτομα πάνω στη γη!Απλώς στο δικό μου μυαλό η οικογένεια θα πρέπει να είναι πιο διευρυμένη, με την έννοια της κοινότητας. Ξέρω ότι φαντάζει ουτοπικό αυτό που λέω, αλλά πραγματικά πιστεύω ότι αν μεγαλώναμε σε ομάδες -όπως κάποιες φυλές Ινδιάνων που όλοι φροντίζουν για όλους και όχι μόνο για το παιδί «το δικό μου» όπως γίνεται στις οικογένειες- η κοινωνία θα ήταν πιο ανθρώπινη. Κακά τα ψέματα, τον γονιό τον νοιάζει μόνο για το παιδί του και ας πεινάει το διπλανό, όλοι ενδιαφερόμαστε για το τι γίνεται στα λίγα τετραγωνικά του σπιτιού μας και ας καίγεται το σπίτι του γείτονα. Όμως αν δούμε στη φύση έχουμε φοβερά παραδείγματα. Ακόμα και οι λύκοι είναι πιο σοφοί, που για τα λυκάκια νοιάζεται όλη η αγέλη! Στην οικογένεια των ανθρώπων όμως, ο μπαμπάς και η μαμά είναι αυθεντίες. Ακόμα κι αν είναι ακατάλληλοι για να μεγαλώσουν έναν άνθρωπο που ήρθε στον κόσμο. Το ότι κάνουν παιδί δεν τους κάνει αυτομάτως και σωστούς εκπαιδευτές. Η Πολιτεία εδώ θα μπορούσε να φτιάξει δημόσιες σχολές γονέων, δημόσια κέντρα αυτογνωσίας και ψυχικής στήριξης των γονέων με προβλήματα εαυτού. Και η Πολιτεία, επίσης, θα μπορούσε να θεσπίσει προγράμματα όπου οι γονείς θα συζητούν μεταξύ τους με τη βοήθεια συντονιστή για να γίνουν καλύτεροι εκπαιδευτές. Το να φέρει κάποιος ένα παιδί στον κόσμο και να το μεγαλώσει δεν αφορά μόνο αυτόν. Αφορά όλη την κοινωνία που θα συνυπάρξει με αυτό το άτομο άρα είναι υπόθεση όλων, το τι παιδί θα μεγαλώσει ο γείτονάς μου. Ας βγούμε από τα περιθώρια "είναι παιδί μου και το κάνω ό,τι θέλω", είναι παιδί που θα ζήσει με άλλους ανθρώπους και η Πολιτεία οφείλει μέσα από τις δομές που ανέφερα και πριν, να κάνει το γονιό καλύτερο εκπαιδευτή.
3. Ο φόβος να χαρακτηριστείς από το κοινωνικό σύνολο ψυχικά ασταθής κάνει την επίσκεψη στον ψυχολόγο ταμπού στην Ελλάδα, πόσω μάλλον η χρήση φαρμακευτικής αγωγής. Πότε ο νευρωτικός αναγκάζεται-συνειδητοποιεί ότι πρέπει να κάνει κάτι για να σώσει τον εαυτό του;
Ε.Χ.: Όταν δεν πάει άλλο. Όταν έχεις φτάσει στο απροχώρητο και δεν μπορείς να βγεις από το σπίτι σου γιατί φοβάσαι, δεν μπορείς να κοιμηθείς, δεν μπορείς να φας, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα και είσαι στη γωνία κολλημένος περιμένοντας απλώς να πεθάνεις, εκεί είναι που λες "μάλλον πρέπει να ζήσω". Τουλάχιστον σε μένα, αυτό έγινε. Όταν δε πήγαινε άλλο η κατάσταση, πήγα σε ειδικό και πραγματικά άλλαξε η ζωή μου. Το θέμα είναι ότι ο νευρωτικός μέσα στην ατυχία του είναι τυχερός, γιατί θα φτάσει σε οριακό σημείο η ψυχή του και θα αναγκαστεί να πάει να κοιταχτεί όσο και να ντρέπεται. Αυτοί που είναι λειτουργικά νευρωτικοί επειδή βγάζουν τις νευρώσεις τους στους άλλους με αυταρχικότητα, κομπλεξισμό και έπαρση με αυτούς τι γίνεται; Αυτοί δηλαδή που καταστρέφουν και τους άλλους μέσα από τα συμπλέγματά τους, πώς θα γίνει να πάνε σε ειδικό; Κάποια στιγμή λοιπόν να πάψουμε να θεωρούμε ταμπού τον ψυχίατρο γιατί ίσως το θέμα τελικά δεν είναι το ταμπού του ψυχιάτρου και του φαρμάκου. Το θέμα είναι ότι κανείς δε θέλει να εκθέσει σε κανέναν τον εαυτό του γιατί έτσι τον ακυρώνει. Όλοι προτιμούν τη μάσκα πίσω από την οποία κρύβονται για χρόνια. Και η νεύρωση παίζει και το ρόλο της μάσκας για κάποιους.
Ε.Χ.: Αν και πολύς κόσμος έχει ΙΔΨ, δεν το ξέρει γιατί πολύ σωστά είπατε δεν είναι μια γνωστή ψυχική ασθένεια. Ο λόγος συγγραφής του βιβλίου είναι να νιώσει ο άνθρωπος με ΙΔΨ ότι δεν είναι μόνος. Τα βράδια των πανικών δεν είναι μόνος. Την ώρα των εμμονών δεν είναι μόνος. Και αφού τα κατάφερε η ηρωίδα του βιβλίου, μπορεί και αυτός να τα καταφέρει.
5. Κανείς δεν έχει εκπαιδευτεί να γίνει γονέας ωστόσο όλοι προσπαθούν να κάνουν όσο λιγότερο κακό γίνεται. Σε μια οικογένεια παρουσιάζεις την τρομακτική επιρροή που έχει το πατρικό πρότυπο, καθώς και την επιρροή που άσκησε σε εσένα. Από την άλλη ακολουθούμε τα πρότυπα που μας εμπνέουν. Ποιον χαρακτήρα ατόμου θα χαρακτήριζες ως δυνατό και ποιον ως αδύναμο; Τι θα συμβούλευες τους άλλους γονείς να προσέξουν και με ποιον τρόπο θα μεγάλωνες εσύ τα παιδιά σου;
Ε.Χ.: Το πατρικό πρότυπο είναι καταλυτικό, ειδικά αν είσαι κορίτσι. Ο πρώτος και σημαντικότερος άντρας στη ζωή κάθε γυναίκας είναι ο πατέρας της. Εγώ είχα έναν πατέρα που έπαιξε τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου. Ήταν πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος και παρά τα λάθη του τον αγαπούσα πάρα-πάρα πολύ και δεν περνάει μέρα που να μην τον σκεφτώ, μιας και δεν υπάρχει πια στη ζωή. Όσον αφορά στο ποιος είναι ο δυνατός χαρακτήρας, θεωρώ ότι είναι αυτός που θα δει κατάματα την αλήθεια του, θα δει τον πατέρα και τη μάνα από απόσταση, χωρίς ωραιοποιήσεις, κρίνοντάς τους αντικειμενικά ως ανθρώπους. Ο δυνατός χαρακτήρας μπορεί κι αποδέχεται τον εαυτό του και τον συγχωρεί. Έτσι θα κάνει και με τους γονείς του, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους. Ο δυνατός χαρακτήρας νιώθει τον πόνο, δε ντρέπεται που κλαίει, δε ντρέπεται να πει στον εαυτό του ότι είναι γεμάτος πληγές. Ο δυνατός χαρακτήρας είναι αυτός που αγαπάει τον εαυτό του, τον προσέχει και τον σέβεται, αυτός που είναι έτοιμος να τα κάνει αυτά και για τους άλλους, βάζοντας όμως και τα όριά του. Δυνατός είναι αυτός που αφήνεται στη ζωή, που πιστεύει στον άνθρωπο κι ελπίζει ότι μέσα από τον ίδιο και τους άλλους θα έρθουν καλύτερες μέρες. Αδύναμος είναι αυτός που κλείνεται στον μικρόκοσμό του και κατηγορεί τους πάντες. Που θεωρεί ότι έχει σε όλα δίκιο και όλοι οι άλλοι άδικο, που δεν κοιτάει την αλήθεια του, που ωραιοποιεί τις καταστάσεις και ζει στο ψέμα του, φορώντας τη μάσκα του. Δυστυχώς, όλοι φτιάχνουν ένα παραμύθι και ζουν σε αυτό. Είναι αδυναμία όμως, όχι δύναμη να ζεις σε μια ψευδαίσθηση. Η ζωή σε καλεί να ζήσεις στην πραγματικότητα και να την παλέψεις στα ίσα. Όλα τα άλλα είναι διαφυγή και η διαφυγή είναι ένδειξη αδυναμίας. Σχετικά με το τι θα συμβούλευα τους άλλους γονείς -αν και δε μου αρέσει να συμβουλεύω- προτείνω να μιλάνε κάθε μέρα με τα παιδιά τους για να μαθαίνουν πώς νιώθουν . Η πρώτη ερώτηση όταν γυρνούν από το σχολείο να είναι: «πώς ένιωσες σήμερα; Πέρασες καλά;». Και μετά ας ρωτήσουν και για τα μαθήματά τους. Ας αφιερώνουν όσο χρόνο έχουν, κοντά τους, για να παίξουν μαζί τους, να γελάσουν μαζί τους. Ας τους δημιουργήσουν θετικές μνήμες. Σε αυτές θα ανατρέχουν, ως ενήλικες, όταν θα έχουν δυσκολίες, στις θετικές τους μνήμες, από αυτές θα παίρνουν δύναμη.
6. Παλεύοντας με το τέρας της ΙΨΔ, ποιό ήταν το μεγαλύτερο όπλο σου;
Ε.Χ.: Η θέλησή μου να ζήσω κι όχι απλά να επιβιώσω. Αγαπώ πολύ τη ζωή. Η θέλησή μου να την απολαύσω χωρίς να τη φοβάμαι, το πάθος μου για όσα με μαθαίνει κάθε μέρα, οι άνθρωποι που υπάρχουν μέσα σε αυτή και τους δίνομαι και μου δίνονται απλόχερα, ήταν τα όπλα μου για να τα καταφέρω.
Ελευθερία, σε ευχαριστούμε πολύ.
(©Οδυσσέας Δημάς για τα Βιβλιοσημεία)
