Η Πηνελόπη Αλεξίου γεννήθηκε στα Ιωάννινα και διαμένει μόνιμα στην Αθήνα, όπου εργάζεται ως Ερευνήτρια-Ανθρωπολόγος. Έχει σπουδάσει Κοινωνική Ανθρωπολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης (ΕΚΠΑ) και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην Προληπτική Ψυχιατρική (Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ). Σήμερα σπουδάζει στα μεταπτυχιακά προγράμματα «Σπουδές Φύλου» (ΕΑΠ) και «Δημιουργική Γραφή» (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Ποιήματα, διηγήματα και βιβλιοκριτικές της έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς σε λογοτεχνικά περιοδικά (Fractal, Λεξηtanil, Μανδραγόρας κ.ά.). Έχει συμμετάσχει στο 2ο Books n' Beer Festival ως εισηγήτρια για παρουσίαση βιβλίου. Επίσης, διατηρεί το βιβλιοφιλικό προφίλ Ανθρωγραφέας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης από το 2020 και (συν)διοργανώνει λογοτεχνικούς κύκλους συζητήσεων και λέσχες ανάγνωσης. Η Πένθιμη Γη είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή.
Συνομιλήσαμε με την ποιήτρια Πηνελόπη Αλεξίου, με αφορμή την έκδοση της ποιητικής της συλλογής από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;
Π.Α.: Η ανάγκη μου για συγγραφή είναι πρωτίστως μία ανθρώπινη ανάγκη για (επι)κοινωνία και έπειτα μία ανάγκη για δημιουργία. Ο λόγος είναι ένα από τα ωραιότερα και αιχμηρότερα εργαλεία που ο άνθρωπος έχει στη διάθεσή του και, ως τέτοιο, θέλω να τον λαξεύω ανάλογα με την Τέχνη που θέλω να δημιουργήσω ή το μήνυμα που θέλω να επικοινωνήσω. Έτσι, άλλοτε με ωθεί ένα δυνατό συναίσθημα και άλλοτε ένα κοινωνικό γεγονός να γράφω και να επεξεργάζομαι διά της τέχνης του λόγου αυτό που συμβαίνει εντός και εκτός μου.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;
Π.Α.: Ο φόβος της λευκής σελίδας είναι ένα φαινόμενο που αντιμετωπίζουμε συχνά ως συγγραφείς και μία από τις όψεις του είναι να δυσκολευόμαστε να βρούμε την αρχή, τη συνοχή, ή/και το τέλος αυτού που σκεφτόμαστε και θέλουμε να εκφράσουμε. Μου έχει συμβεί αρκετές φορές να μην μπορώ να μετουσιώσω σε λογοτεχνικό κείμενο μία σκέψη μου και όσες φορές το προσπάθησα λίγο παραπάνω, το αποτέλεσμα ήταν κάτι μη λογοτεχνικό που δεν με αντιπροσώπευε και, κυρίως, δεν μου άρεσε. Δεν ξέρω αν είναι ζήτημα ευκολίας ή δυσκολίας, παίζει μεγάλο ρόλο η στιγμή της έμπνευσης, η δυνατότητα να καταγράψουμε ή και να γράψουμε αυτό που σκεφτόμαστε αλλά και να μην αφήσουμε το συναίσθημα να κυριαρχήσει επί του μέτρου και της ισορροπίας στο λόγο.
Ποιες είναι οι επιρροές σας;
Π.Α.: Οι επιρροές μου είναι κυρίως γυναίκες συγγραφείς, τόσο από την Ελλάδα όσο και από χώρες της Λατινικής Αμερικής, από χώρες της Ανατολικής Ασίας αλλά και λογοτεχνικές φωνές γυναικών από χώρες της Αφρικής που έχουν μεταναστεύσει στον δυτικό κόσμο. Αυτό που με εμπνέει και με επηρεάζει είναι το σχήμα της ανοικείωσης στη γραφή καθώς και ο κόσμος των αντιθέσεων που απεικονίζεται σε πεζογραφήματα και ποιήματα.
Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας;
Π.Α.: Σε κάθε έργο μου υπάρχει μία διαφορετική θεματολογία που διαπνέει το σύνολο των ποιημάτων ή διηγημάτων που γράφω. Στην Πένθιμη Γη, το θέμα είναι αυτό που προοικονομεί και ο τίτλος, το πένθος, η απώλεια, η οδύνη, ο αποχωρισμός. Είναι μία ποιητική μελέτη της πένθιμης συνθήκης όπως αυτή βιώνεται στις διάφορες εκφάνσεις της πανανθρώπινα.
Π.Α.: Η Πένθιμη Γη προέκυψε τον χειμώνα του 2016, με το πρώτο ποίημα που γράφτηκε τότε, χωρίς να υπάρχει ακόμη η υποψία ότι μπορεί να αποτελέσει μέρος μίας ολοκληρωμένης ποιητικής συλλογής με θέμα το πένθος. Στα χρόνια που ακολούθησαν, με αποκορύφωμα τους αλλεπάλληλους εγκλεισμούς στις συνθήκες υγειονομικής κρίσης που βιώσαμε, η γραφή ποίησης με αυτή τη θεματική έγινε πιο συστηματική. Ήταν ένα φαινόμενο, τόσο ψυχολογικό όσο και κοινωνικό, το οποίο με/μας απασχόλησε ιδιαίτερα. Τότε άρχισε να σχηματίζεται η ιδέα της έκδοσης μίας ποιητικής συλλογής με αυτή τη θεματική, η οποία πραγματοποιήθηκε και έφτασε στα ράφια των βιβλιοπωλείων τον Μάρτιο του 2024. Η Πένθιμη Γη είναι μία ποιητική απόπειρα να μιλήσει για το πένθος απέναντι σε μία εποχή που το απωθεί ενώ την ίδια στιγμή είναι η πραγματικότητα, η κανονικότητά της.
Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Π.Α.: Καλή συγγραφέας γεννιέσαι, σπουδαία συγγραφέας γίνεσαι. Με επιμονή, αδιάλειπτη ανάγνωση, εξάσκηση και φιλομαθές πνεύμα μπορείς να γίνεις μία καλή συγγραφέας αλλά και να εξελίξεις τη γραφή και τους πνευματικούς σου ορίζοντες.
Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας, τι θα ήταν αυτό;
Π.Α.: Θα ήθελα να αλλάξω μόνο το εξής: να έκανα την λογοτεχνία κουλ. Η λογοτεχνία μπορεί και πρέπει να μπαίνει στα σπίτια όλων των ανθρώπων!
Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Π.Α.: Η απάντηση είναι θετική, καθώς υπάρχουν πολλές ιδέες που έχω μετουσιώσει ήδη σε ολοκληρωμένα έργα (ποιημάτων και διηγημάτων) και πολλές ακόμη που γράφονται και θα πάρουν για αρκετό διάστημα ακόμη το χρόνο τους. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα υπάρξουν κι επόμενα βιβλία μου στο προσεχές διάστημα!
(©Λιάνα Τζιμογιάννη, Γιάννης Παπαδόπουλος για τα Βιβλιοσημεία)