---Επαναδημοσίευση: 30/03/2023---
---Αρχική δημοσίευση: 30/06/2020---
Περίληψη οπισθόφυλλου:
Βασισμένο στην αληθινή ιστορία της Ντίτα Κράους. Το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο TROA και μεταφράστηκε σε 22 γλώσσες.
Η ιστορία της μικρότερης και πιο επικίνδυνης βιβλιοθήκης στον κόσμο, ειπωμένη από μια κρατούμενη του Άουσβιτς που κατόρθωσε να επιβιώσει.
Ιανουάριος του 1944. Η έφηβη Ντίτα Κράους με τους γονείς της μεταφέρεται από το γκέτο των Εβραίων της Τερεζίν στην Πράγα στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Μόνο η Ντίτα Κράους και μια χούφτα ακόμα κρατούμενοι επέζησαν, έπειτα από παραμονή ενός έτους, πριν από την απελευθέρωσή τους από τους Συμμάχους την Άνοιξη του ’45. Παρατηρεί τα πάντα, θυμάται τα πάντα και αφηγείται τα πάντα στον Αντόνιο Ιτούρμπε: τον φόβο, τους συντρόφους που βρίσκαν νεκρούς το πρωί από την πείνα και το κρύο, την καταναγκαστική εργασία κάτω από τα γρονθοκοπήματα των «Κάπος», τις περιοδικές «επιλογές» που ξεχώριζαν τους υγιείς από τους αρρώστους που οδηγούνταν στα κρεματόρια.
Μα πάνω απ’ όλα, θυμάται τον Φρέντι Χιρς, τον αρχηγό του παιδικού μπλοκ 31. Στη μαύρη λάσπη του Άουσβιτς που καταπίνει τα πάντα, ο Φρέντι Χιρς έκτισε μυστικά ένα σχολείο. Οι Ναζί δεν το ξέρουν. Όπως δεν γνωρίζουν και την ύπαρξη της μικρότερης, κρυμμένης και παράνομης δημόσιας βιβλιοθήκης που υπήρξε ποτέ. Περιλαμβάνει έξι «ομιλούντα» βιβλία και οχτώ τυπωμένα. Τα τελευταία, η νεαρή Ντίτα τα κρύβει κάτω από το φόρεμά της με κίνδυνο της ζωής της.
Η άποψή μου:
(γράφει η Μαριάννα Φλέσσα)
Το καλοκαίρι του 2014, στο πλαίσιο ενός μεγάλου roadtrip που κάναμε στην Πολωνία και Τσεχία, τα βήματά μας μάς οδήγησαν στο Άουσβιτς. Δεν είναι από τις αγαπημένες μου ταξιδιωτικές αναμνήσεις και είναι ένα βάρος στην ψυχή μου η επίσκεψη στον τόπο μαρτυρίου τόσων ανθρώπων. Ήταν απομεσήμερο καλοκαιριού, η ζέστη ήταν αφόρητη με έναν ήλιο να ξεπλένει τα πάντα, ακόμη και για αυτά τα βόρεια κλίματα. Συχνά όταν κουβεντιάζουμε με το σύντροφό μου, προσπαθούμε να θυμηθούμε αν όντως σκοτείνιασε ο ουρανός όταν φτάσαμε μπροστά στην τεράστια πύλη με την επιγραφή «Arbeit macht frei» ή αν ήταν η βεβαρημένη ψυχολογία μας που μας κάνει να θυμόμαστε τη μέρα εκείνη, συννεφιασμένη, σχεδόν παγωμένη. Όταν διαβάζω βιβλία για το Ολοκαύτωμα, ο μαύρος αυτός ουρανός έρχεται και εγκαθίσταται πάνω από την ψυχή μου και μαζί του η απελπισία για την ανθρώπινη φύση και με το τι είναι ικανή να πράξει.
Το 1944, στο μπλοκ (παράπηγμα) 31 του Άουσβιτς-Μπιρκενάου, όπου κρατούνται κυρίως παιδιά και ο γιατρός Μέγκελε διεξάγει τα απάνθρωπα πειράματά του, στήνεται ένα μικρό, κρυφό, ιδιότυπο σχολείο και μια μικρή βιβλιοθήκη. Εμπνευστής τους είναι ο ίδιος, ο διευθυντής του μπλοκ, ο Γερμανός Φρέντι Χιρς. Οι Ναζί δεν τον υποψιάζονται αλλά αυτός αηδιασμένος από τις θηριωδίες που συμβαίνουν γύρω του, προσπαθεί να βοηθήσει τους κρατούμενους. Επιλέγει ανάμεσα στα παιδιά, ως βιβλιοθηκονόμο, μία δεκαπεντάχρονη Εβραία από την Πράγα, που έχει ιδιαίτερη αγάπη για τα βιβλία, τη Ντίτα. Της αναθέτει το διαμοιρασμό και τη φύλαξη κάποιων βιβλίων. Τα μόλις οκτώ βιβλία που έχει το κορίτσι αυτό στην επίβλεψή του, περνούν με κίνδυνο ζωής από χέρι σε χέρι των κρατουμένων. Αν την ανακαλύψουν, θα θανατωθεί. Όμως, παρά τις απαγορεύσεις και την επίγνωση των συνεπειών των πράξεών της, η Ντίτα με ζήλο και με αφοσίωση προσπαθεί να τα κρύψει στις εφόδους των στρατιωτών και να τα προφυλάξει. Μέχρι και ειδικές τσέπες φτιάχνει στα ρούχα της για να τα κρύβει. Δεν έχει άγνοια κινδύνου. Ξέρει πολύ καλά τι συμβαίνει γύρω της και η πράξη της είναι μια πράξη αισιοδοξίας. Αργότερα αποδεικνύεται ότι είναι και μία τεράστια πράξη ηρωισμού γιατί δε σκύβει ούτε στιγμή το κεφάλι και διώχνει κάθε πιθανή σκέψη να παραιτηθεί και να υποκύψει στη μοίρα της. Η δίψα της για ζωή και για μάθηση καθώς και η περιέργειά της να γνωρίσει τον κόσμο έξω από τα συρματοπλέγματα του κολαστηρίου, είναι αυτά που της δίνουν τη δύναμη να συνεχίζει σε έναν τόπο που ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει και οι κουρασμένες ψυχές είναι έτοιμες να αφεθούν. Τι είναι αυτό που θα δώσει στη Ντίτα και στα υπόλοιπα αποσκελετωμένα παιδιά την τελευταία ανάσα ζωής μέχρι τη νίκη των Συμμάχων το 1945, τη σωτηρία και απελευθέρωση κάποιων από αυτά;
Ο Antonio Iturbe στο βιβλίο του «Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς» μας αφηγείται μια πραγματική ιστορία, όπως του τη διηγήθηκε η ηρωίδα του βιβλίου και επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, Ντίτα Ανλτέροβα Κράους. Ο συγγραφέας έφτασε σε αυτή μετά από δημοσιογραφική έρευνα και εκμεταλλευόμενος βιβλιογραφικές αναφορές που υπήρχαν για τη μοναδική αυτή βιβλιοθήκη στον πιο μαύρο και ανελέητο τόπο της ανθρώπινης βαναυσότητας και θηριωδίας. Ίσως γι’ αυτό το βιβλίο του να είναι τόσο ζωντανό και συγκλονιστικό γιατί είναι μια πραγματική ιστορία με ελάχιστα στοιχεία μυθοπλασίας. Η γλώσσα είναι λιτή, μια τριτοπρόσωπη αφήγηση που διατηρεί τη ζωντάνια, την αυτονομία της, και εμπλέκει συναισθηματικά τον αναγνώστη, αν και είναι στην ουσία η διήγηση της ίδιας της Ντίτας. Παρόλα αυτά δεν είναι ένα εύκολο ανάγνωσμα. Οι σελίδες κυλούν γρήγορα αλλά η ίδια η φύση της ιστορίας φέρνει ένα ασήκωτο βάρος στο στήθος, έναν κόμπο στην καρδιά εξαιτίας της προσπάθειας να χωρέσει το μυαλό όλη αυτή τη φρίκη. Δεν επαναλαμβάνεται μία ιστορία ήδη που είναι γνωστή. Το βιβλίο περιέχει πολλά στοιχεία για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και για τους ίδιους τους κρατούμενους, στοιχεία που θα είναι μια σπουδαία αποκάλυψη για τον αναγνώστη και που κάνει την ιστορία ακόμη πιο ενδιαφέρουσα.
«Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς» είναι ένα πολύ δυνατό ιστορικό μυθιστόρημα όπου η φρίκη που βιώθηκε στο στρατόπεδο και οι κτηνωδίες που διαπράχθηκαν, αντισταθμίζονται από το ψυχικό σθένος και την απόφαση να νικηθεί το σκοτάδι. Η Ντίτα όχι μόνο παίρνει η ίδια κουράγιο από τα βιβλία της αλλά μέσω αυτών και στην ανάταση που προσφέρουν, γίνεται η αιτία να αντισταθούν στη ζοφερή πραγματικότητα του Άουσβιτς και οι φίλοι της. Η αποστολή της της δίνει νόημα για ζωή, την παρακινεί αγέρωχα να ανταπεξέρχεται στους κινδύνους. Είναι μία θαυμαστή διήγηση όπου η ιστορία του Ολοκαυτώματος αντιμετωπίζεται με σεβασμό. Δεν είναι λίγες οι φορές που συγκινήθηκα βαθιά από την απόλυτη και μαύρη απεικόνιση της ωμότητας των Ναζιστών. Δεν είναι λίγες οι φορές που συγκινήθηκα από τη μικρή φλόγα ελπίδας που επέμενε να καίει στην ψυχή της Ντίτα, της Μαγκρίτ, του κυρίου Τόμσεκ, του Χιρς. Αυτή που τους παρακινούσε να παλέψουν και να ζήσουν, αυτή που έγινε μία ωδή στην αγάπη, τη φιλία, τις ηθικές αρχές. Τα αγαπημένα μας βιβλία για ακόμη μία φορά γίνονται οδός διαφυγής από την αθλιότητα. Όχι, οι άνθρωποι δεν πρέπει να ξεχνάμε. Πρέπει να διδασκόμαστε και να θυμόμαστε τα λάθη μας και να προσευχόμαστε να μην τα επαναλάβουμε. Πρέπει να γνωρίζουμε. Τα βιβλία είναι η μνήμη μας.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Συγγραφέας: Antonio G. Iturbe
Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου
Σελίδες: 528 / Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.
Ημερ. έκδοσης: 13/03/2020
ISBN: 978-960-645-043-3
Βιογραφικό του συγγραφέα:
Ο Αντόνιο Ιτούρμπε γεννήθηκε στη Σαραγόσα και μεγάλωσε στη Βαρκελώνη. Σπούδασε δημοσιογραφία και εργάζεται ως πολιτιστικός συντάκτης και βιβλιοκριτικός. Είναι από το 1996 διευθυντής του περιοδικού Que Leer.
