Περίληψη οπισθόφυλλου:
Το ζήτημα της αγωγής και της παιδείας είναι κεντρικό στα πρώιμα γραπτά του Νίτσε. Στο παρόν κείμενο, το τρίτο από τη συλλογή αυτοτελών κειμένων υπό τον γενικό τίτλο "Παράκαιροι στοχασμοί", ο Νίτσε παρουσιάζει τον Σοπεγχάουερ ως τον «παράκαιρο» εκείνο στοχαστή που ενσαρκώνει το ιδεώδες του φιλοσόφου-παιδαγωγού. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την υποταγή της φιλοσοφίας σε ξένες και εχθρικές προς αυτή δυνάμεις (κράτος, οικονομία κ.λπ.) και τη γενικότερη παρακμή του πολιτισμού, ο Σοπεγχάουερ, χάρη σε σκληρό εσωτερικό κι εξωτερικό αγώνα, κατόρθωσε να διατηρήσει ακέραια την πνευματική του αυτονομία και την ανεξάρτητη κριτική του στάση. Αποτελεί έτσι, κατά τον Νίτσε, αληθινό παιδαγωγό και πρότυπο ελεύθερου φιλοσοφικού στοχαστή.
Το σύγγραμμα αυτό του Νίτσε παρουσιάζει ενδιαφέρον από πολλές απόψεις. Αποτελεί την πιο εύγλωττη ίσως μαρτυρία για τη βαθύτατη επίδραση που δέχθηκε ο Νίτσε από τον Σοπεγχάουερ· εκθέτει επιπλέον απλά και γλαφυρά βασικές πτυχές της σκέψης του φιλοσόφου κατά την πρώιμη περίοδο του στοχασμού του, αφήνοντας ταυτόχρονα να διαφανεί το πώς ξεκίνησε και διαμορφώθηκε η πορεία που επρόκειτο να ακολουθήσει ο μετέπειτα νιτσεϊκός στοχασμός· προδίδει, τέλος, τη φιλοδοξία του Νίτσε να αποτελέσει ο ίδιος με το στοχασμό του τον παιδαγωγό του νέου, του πνευματικά ελεύθερου ανθρώπου.
Η άποψή μου:
(γράφει ο Θανάσης Σταυρόπουλος)
«Αυτό που πέτυχα με τη φιλοσοφία, ήταν να κάνω με τη θέλησή μου αυτά που οι άλλοι τα κάνουν επειδή φοβούνται τους νόμους».
-Αριστοτέλης, αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος-
(από τον Διογένη Λαέρτιο)
Είναι δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο για άνθρωπο που δεν έχει εντρυφήσει και δεν έχει βουτήξει στα βαθιά αλλά τόσο καθαρά νερά της φιλοσοφίας να γράψει τόσο για τον Νίτσε, όσο και για τον Σοπεγχάουερ. Ωστόσο θα τολμήσω να γράψω την άποψή μου, όχι ως ειδήμων και γνώστης, αλλά ως ένας απλός αναγνώστης αυτού του βιβλίου.
Το βιβλίο αυτό εντάσσεται στη συλλογή τεσσάρων δοκιμίων του Νίτσε υπό τον γενικό τίτλο «Ανεπίκαιροι Στοχασμοί». Σε αυτά τα δοκίμια ο Νίτσε πραγματεύεται τον σύγχρονο, για την εποχή του, γερμανικό πολιτισμό. Τον απασχολούν ο συγγραφέας και θεολόγος Ντέιβιντ Στράους, ο οποίος αρνήθηκε με τα γραπτά του τη Θεία φύση του Χριστού. Τα οφέλη και τα μειονεκτήματα της Ιστορίας στη ζωή του ανθρώπου. Επίσης ο συνθέτης Ρίχαρντ Βάγκνερ απασχολεί άλλο ένα δοκίμιό του και τέλος, ο φιλόσοφος Άρθουρ Σοπεγχάουερ.
Αν και είναι από τα πρώιμα συγγράμματα του Νίτσε, πολλά από αυτήν την περίοδο γραφόμενά του αργότερα θα τα αναθεωρήσει, ωστόσο ήδη βλέπουμε το μέγεθος και την αξία του Νίτσε στην παγκόσμια φιλοσοφία. Σε ηλικία περίπου 29 ετών καταπιάνεται και συγγράφει αυτά τα δοκίμια! Νεότατος λοιπόν ασχολείται με τόσο σημαντικά θέματα και προσωπικότητες, δίνοντας το δικό του μοναδικό στίγμα στην παγκόσμια φιλοσοφία.
Ο Σοπεγχάουερ τον απασχολεί ιδιαίτερα. Θα πω ότι τον εξυψώνει αφαιρώντας κάθε ίχνος αμφιβολίας προς το πρόσωπό του. Θεωρεί και τεκμηριώνει την αξία του Σοπεγχάουερ ως την ύψιστη ανάγκη του καθενός μας, προκειμένου να διδαχτούμε από αυτόν τον ρόλο του ως παιδαγωγό. Του αποτίει φόρο τιμής, καθώς υπήρξε άκρως καθοριστικός για τη δική του πορεία στη φιλοσοφία. Μα δε του αρκεί αυτό. Με όχημα τον Σοπεγχάουερ και τις αρχές του, μας δείχνει τη μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, το γιατί ένας πραγματικός φιλόσοφος μπορεί και πρέπει να είναι για εμάς ένας ουσιαστικός παιδαγωγός. Για τη συνεχή πορεία μας μέσα στη ζωή και ποια είναι η εικόνα του ανθρώπου που θεωρεί ιδανική ο Σοπεγχάουερ ως προτύπου. Αλλά προχωράει ακόμα πιο βαθιά στις ανάγκες του ανθρώπου. Μας παραθέτει τον ανώτατο στόχο του Πολιτισμού και ποιες δυσκολίες τον εμποδίζουν να πραγματοποιηθεί. Εμβαθύνει στο γενικότερο κλίμα που πρέπει να επικρατεί προκειμένου να αναδυθούν φιλόσοφοι σαν τον Σοπεγχάουερ και τέλος, την ανάγκη να απαγκιστρωθεί η Φιλοσοφία από το Κράτος. Σε αυτό δε το τελευταίο μέρος μας επεξηγεί, σαφέστατα, το πόσο κακό μπορεί να κάνει μια «κρατική οντότητα», ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα εν προκειμένω, στην «ταγμένη» από μία εξουσία (Κράτος) φιλοσοφική εκπαίδευση.
Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που θα σας κάνει να περάσετε ξέγνοιαστες ώρες σε μία παραλία. Είναι όμως ένα σύγγραμμα βαθιά ανθρωπιστικό και ουσιαστικό, που μελετά εκ του σύνεγγυς μία αρκετά παρεξηγημένη φιλοσοφική μορφή. Αυτή του Αρθούρου Σοπεγχάουερ, υπό τη γραφή του Φρίντριχ Νίτσε. Ενός φιλοσόφου που λόγω του «τίτλου» του, αυτού του πεσιμιστή, έχει τόσο, μα τόσο, αδικηθεί.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Σειρά: Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη
Συγγραφέας: Friedrich Nietzsche
Μετάφραση-σχόλια: Εύη Μαυρομμάτη
Εισαγωγή-επιμέλεια: Δημήτρης Υφαντής
Σελίδες: 208
Ημερ. έκδοσης: 29/03/2018
ISBN: 978-960-283-475-6
Βιογραφικό του συγγραφέα:
Ο Φρίντριχ Νίτσε γεννήθηκε το 1844 στο Ρέκεν, κοντά στη Λειψία. Σε ηλικία πέντε ετών έχασε τον πατέρα του, προτεστάντη πάστορα. Έπειτα από λαμπρές σπουδές κλασικής φιλολογίας στη Βόννη και στη Λειψία, έγινε, σε ηλικία εικοσιπέντε ετών, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Εκείνη την εποχή γνώρισε το έργο του φιλόσοφου Σοπεγχάουερ και συνδέθηκε φιλικά με τον μουσικοσυνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ. Πολύ σύντομα ο Νίτσε θα χαράξει το δικό του δρόμο. Παραιτείται από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, απομακρύνεται από τις θεωρίες του Σοπεγχάουερ και διακόπτει τη σχέση του με τον Βάγκνερ. Ζώντας περιπλανώμενη ζωή, σε μικρές πανσιόν της Ελβετίας, της Ιταλίας και της νότιας Γαλλίας, αφοσιώνεται στην κριτική της μεταφυσικής, της ηθικής, της θρησκείας και των άλλων πλευρών του δυτικού πολιτισμού γράφοντας ασταμάτητα. Έργα του η "Γέννηση της τραγωδίας" (1872), οι "Παράκαιροι στοχασμοί" (1873-1876), το "Ανθρώπινο, υπερβολικά ανθρώπινο" (1878-1879), η "Χαραυγή" (1881), η "Χαρούμενη γνώση" (1882), το "Πέρα από το καλό και το κακό" (1886), η "Γενεαλογία της ηθικής" (1887), το "Λυκόφως των ειδώλων" (1888), ο "Αντίχριστος" (1888), το "Ίδε ο άνθρωπος" (1888) και η ανολοκλήρωτη "Θέληση για δύναμη" (1883-1888). Ανάμεσά τους το κορυφαίο του, το "Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα" (1883-1885). Ο Νίτσε πέθανε το 1900, σε ηλικία πενήντα έξι ετών, αφού πέρασε τα δέκα τελευταία χρόνια της ζωής του έχοντας χαμένα τα λογικά του.
