---Δημοσίευση: 22/03/2019---
Περίληψη οπισθόφυλλου:
Μόναχο, 1957: O Μπέρνι Γκούντερ εργάζεται με ψευδώνυμο ως πραγματογνώμονας σε μεγάλη ασφαλιστική εταιρία. Οι εργοδότες του τού αναθέτουν μια αποστολή, που δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται: να ταξιδέψει στην Αθήνα και να διερευνήσει την υπόθεση ενός ναυαγίου που συνέβη στα ελληνικά ύδατα.
Στην Αθήνα ο Γκούντερ συναντά τον ιδιοκτήτη του πλοίου και πρώην στρατιώτη της Βέρμαχτ, Ζίγκφριντ Βίτσελ. Όταν ο Βίτσελ δολοφονείται, ο Γκούντερ ερευνά τα αίτια του θανάτου του και οδηγείται σε μια υπόθεση που εκκρεμεί από τα χρόνια της Κατοχής.
Για μία ακόμη φορά, ο φημισμένος ήρωας του Φίλιπ Κερ βυθίζεται στη σκοτεινή ιστορία του Β’ Παγκόσμιου πολέμου και ειδικότερα στο έγκλημα της εξόντωσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και της υφαρπαγής της περιουσίας τους. Καθώς η Ευρώπη μοιάζει έτοιμη να ακολουθήσει ένα κοινό μέλλον με τη Γερμανία σύμμαχο και όχι εχθρό της, τουλάχιστον ένα άτομο στην Ελλάδα δεν δείχνει διατεθειμένο ούτε να ξεχάσει ούτε να συγχωρέσει. Ακόμη και ο ίδιος ο Μπέρνι πιστεύει ότι ο άνθρωπος αυτός μπορεί να έχει δίκιο...
Η άποψή μου:
Μιλώντας για τους «Δαναούς» του Kerr θα πρέπει πρώτα να δούμε το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφτηκε και εκδόθηκε το βιβλίο στην Ελλάδα. Η έκδοσή του συνέπεσε με, ή πιθανότατα επισπεύστηκε από την αναγγελία του αδόκητου θανάτου του συγγραφέα. Είναι το 13ο βιβλίο της σειράς, με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ αν και μόλις το έβδομο, που μεταφράζεται κι εκδίδεται στην Ελλάδα και το προτελευταίο που πρόλαβε να ολοκληρώσει ο συγγραφέας. Ο Kerr ξεκίνησε να γράφει τους Δαναούς, αφότου είχε μάθει ότι πάσχει από ανίατο νόσημα κι είχε -όπως πίστευε τότε- τρία χρόνια ζωής (τελικά είχε πολύ λιγότερο).
Η ιστορία περιστρέφεται και πάλι γύρω από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κι ειδικότερα το ρόλο της Γερμανίας σε αυτόν, σε σχέση με τα εγκλήματα κατά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, μόνο που αυτή τη φορά ο συγγραφέας προσπαθεί να κάνει κι ένα σχόλιο πάνω στο ρόλο της Γερμανίας στο σήμερα. Τα γεγονότα λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα του 1957, εποχή που δεν κατάφερε να αποτυπώσει με ακρίβεια -είναι η αλήθεια. Η κουρασμένη πια μανιέρα του πανίσχυρου, πανούργου, οξυδερκή κι αποτελεσματικού Γκούντερ έχει αρχίσει να ξεθωριάζει. Η πλοκή, παρότι περίτεχνα δεμένη με τα ιστορικά δεδομένα, δεν είναι συναρπαστική και παρουσιάζει και σημεία όπου παύει να είναι πειστική. Μικρές, παράλληλες ιστορίες παρατίθενται στην αρχή του βιβλίου που δεν προσδίδουν τίποτα στο σύνολο και κάλλιστα θα μπορούσαν να λείπουν. Απλά τοποθετούν το όνομα ενός ήρωα στην ιστορία, το οποίο όμως και δεν αναπτύσσεται επαρκώς ως χαρακτήρας.
Η γραφή είναι ανεπιτήδευτη, κι όλο το βιβλίο διαπνέεται από μία αίσθηση «επιπέδωσης του συναισθήματος» του αναγνώστη. Λείπει η ένταση, η κλιμάκωση της δράσης κι εν τέλει η μυθοπλασία. Ξέρουμε τα ιστορικά γεγονότα και την κατάληξή τους κι από ένα σημείο και μετά γυρίζουμε τις σελίδες με μόνη την επωδό στο μυαλό «για να δούμε πού θα το πάει με όλα αυτά». Σύντομα εδραιώνεται η αίσθηση στον αναγνώστη ότι το βιβλίο γράφτηκε βιαστικά με όρους διεκπεραίωσης. Σίγουρα το πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφτηκε, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, δικαιολογεί κάτι τέτοιο. Δεν παύει όμως να θαμπώνει το τελικό αποτέλεσμα.
Σημείο που δεν μπορεί να παραληφθεί είναι οι εξαιρετικά πολλές αναφορές σε ελαττώματα των Ελλήνων, πολιτών, αξιωματούχων της Αστυνομίας, της Κυβέρνησης κ.λ.π, στα όρια της εμπάθειας. Σύντομα καταντάει ενοχλητικό να είσαι αναγκασμένος να διαβάζεις τόσο απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς προς τους Έλληνες, που βγάζουν μια ακατανόητη προκατάληψη εναντίον της Ελλάδας. Οποιοδήποτε ρόλο ή επάγγελμα κι αν έχουν οι Έλληνες στο βιβλίο του Kerr, είναι διεφθαρμένοι, ανήθικοι, μικροαπατεώνες, ακαμάτηδες ή καταδότες. Ακόμα και το -πάντα παρόν- βιτριολικό χιούμορ του Kerr δεν καταφέρνει να περισώσει τα προσχήματα από αυτή την καταστροφική εμμονή. Δεν γνωρίζω αν έτσι εκφράζει ο συγγραφέας κάποια προσωπική του εμπάθεια ή κάποιο συλλογικό-εθνικό απωθημένο εναντίων των Ελλήνων, σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν μπορεί να αγνοηθεί ή να δικαιολογηθεί σε βιβλίο που διεκδικεί δάφνες λογοτεχνικού πονήματος.
Το «Φοβού τους Δαναούς» λοιπόν έρχεται να φωτίσει μια ακόμη πτυχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και να αποτίσει ένα φόρο τιμής στα θύματα των Εβραίων. Με αφορμή αυτά, ο διακεκριμένος συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να κάνει μία εκ του ασφαλούς πρόβλεψη για την πορεία της ενωμένης Ευρώπης και το ρόλο της Γερμανίας μέσα σε αυτή. Ένα δηκτικό σχόλιο ενός Βρετανού πάνω στον ηγεμονικό ρόλο της Γερμανίας. Η ένταση όμως που προκύπτει απ’όσα περιγράψαμε πιο πάνω περιορίζει κάπως την αναγνωστική απόλαυση. Οι γνώστες του έργου του Kerr ασφαλώς και θα διαβάσουν κι αυτό το βιβλίο του. Οι αναγνώστες όμως που πρόκειται να αρχίσουν να το γνωρίζουν, πιθανόν να πρέπει να ξεκινήσουν με κάποιο από τα προηγούμενα της σειράς αυτής.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Τίτλος πρωτοτύπου: Greeks bearing gifts
Συγγραφέας: Φίλιπ Κερ
Μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός
Σελίδες: 496 / Διαστάσεις: 14 Χ 20,6
Ημερ. έκδοσης: 06/11/2018
ISBN: 978-960-04-4973-0
Ο Philip Kerr γεννήθηκε στο Εδιµβούργο το 1956. Σπούδασε νοµικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήµιο του Μπέρµιγχαµ, όπου, μεταξύ άλλων, εντρύφησε στο γερμανικό δίκαιο και στη γερμανική φιλοσοφία, διαβάζοντας σχετικά κείμενα στο πρωτότυπο. Όπως λέει ο ίδιος: «Η πιο ενδιαφέρουσα νομική φιλοσοφία είναι η γερμανική, οπότε το λογικό ήταν να πάω στη Γερμανία, όπως και έκανα και ειδικά στο Βερολίνο, το οποίο επισκέφθηκα αρκετές φορές». Η μελέτη αυτή του έδωσε το ερέθισμα να ασχοληθεί περαιτέρω με την ιστορία της Γερμανίας στον εικοστό αιώνα, εστιάζοντας το ενδιαφέρον του στην ιστορία του ναζισμού. Μετά το πέρας των σπουδών του εργάστηκε ως κειµενογράφος σε πολλές διαφημιστικές εταιρίες, μεταξύ αυτών και στη Saatchi and Saatchi. Στο διάστημα αυτό γεννήθηκε στο μυαλό του η ιδέα να γράψει ένα μυθιστόρημα με ήρωα έναν Βερολινέζο αστυνομικό το 1936. Η ιδέα του υλοποιήθηκε το 1989 με την έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος, με τίτλο "Οι βιολέτες του Μάρτη". Πρόκειται για το βιβλίο με το οποίο παρουσίασε στο κοινό τον Μπέρνι Γκούντερ, τον κυνικό και ταυτόχρονα μελαγχολικό ντετέκτιβ που ζει την άνοδο και την πτώση του ναζισμού. Ακολούθησαν τα µυθιστορήµατα "Ο χλοµός εγκληµατίας" (1990) και "Γερµανικό ρέκβιεµ" (1991), µε φόντο το µεσοπολεµικό και µεταπολεµικό Βερολίνο αντίστοιχα. Το 1993 τα τρία µυθιστορήµατα συγκεντρώθηκαν από την Penguin Press σε έναν τόµο µε τον γενικό τίτλο "Berlin Noir", που θεωρείται ένα από τα σηµαντικότερα έργα της σύγχρονης αστυνοµικής λογοτεχνίας. Στα ελληνικά εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Κέδρος το 2002-2003, στη σειρά αστυνοµικής λογοτεχνίας "Μαύρο βελούδο". Το 2012 κυκλοφόρησαν σε επίτοµη έκδοση µε τον τίτλο "Η τριλογία του Βερολίνου". Από την κυκλοφορία του Γερμανικού ρέκβιεμ έως την επιστροφή του Μπέρνι Γκούντερ με το "The one from the other" μεσολάβησαν δεκαέξι χρόνια, διάστημα στο οποίο ο Philip Kerr έγραψε πλήθος άλλων βιβλίων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα "Φιλοσοφικά εγκλήματα" (Κέδρος, 2015). Έγραψε επίσης σημαντικά βιβλία για παιδιά, μεταξύ των οποίων τα: "Η πιο τρομακτική ιστορία όλων των εποχών" και "Φρίντριχ, ένας σπουδαίος ντετέκτιβ" (θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις Κέδρος). Ακολούθησαν και άλλα μυθιστορήματα με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ήδη κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος: "Μοιραία Πράγα", "Άνθρωπος χωρίς ανάσα", "Φλόγα που σιγοκαίει", "Η γυναίκα από το Ζάγκρεµπ", "Αν οι νεκροί δεν ανασταίνονται", "Η άλλη πλευρά της σιωπής", "Φοβού τους Δαναούς". Το προσεχές διάστημα αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η έκδοση του μυθιστορήματος που πρόλαβε να ολοκληρώσει πριν από τον θάνατό του, με τίτλο "Metropolis". Ο Philip Kerr διοχέτευσε το πάθος του για το ποδόσφαιρο σε μια άλλη σειρά μυθιστορημάτων, αυτή τη φορά με ήρωα τον προπονητή-ντετέκτιβ Σκοτ Μάνσον. Τα βιβλία αυτά -"Ξαφνικός θάνατος" (2016), "Το χέρι του Θεού" (2016) και "Ψεύτικο εννιάρι" (2017)- κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Κέδρος. Τιµήθηκε µε τα βραβεία RBA International Prize for Crime Writing και British Crime Writers’ Association’s Ellis Peters Historic Crime Award. Συνεργάστηκε ως αρθρογράφος µε τις εφηµερίδες Sunday Times, Evening Standard και New Statesman. Ήταν παντρεµένος µε τη συγγραφέα Jane Thynne και πατέρας τριών παιδιών. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 62 ετών, στις 23 Μαρτίου 2018.
