Μάθετε πού και πότε γίνονται οι συναντήσεις στο τέλος του κειμένου!!!
Το Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2019 πραγματοποιήθηκε η πέμπτη συνάντηση της λέσχης και συζητήθηκε το βιβλίο του Καζούο Ισιγκούρο "Μη μ'αφήσεις ποτέ". Συντονίστρια της λέσχης είναι η συγγραφέας Ισμήνη Χαρίλα και τον πολιτισμικό σχολιασμό έχει αναλάβει η ραδιοφωνική παραγωγός Άννα Μουσογιάννη.
Ο σχολιασμός της Ισμήνης Χαρίλα:
Στο εν λόγω πόνημα ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία τριών παιδιών, της Κάθι, της Ρουθ και του Τόμι, που μεγαλώνουν αρχικά σ’ένα απομονωμένο ίδρυμα της αγγλικής υπαίθρου και στη συνέχεια, μεταφέρονται σε άλλους επιλεγμένους χώρους από εκείνους που έχουν την ευθύνη της επίβλεψής τους. Το κεντρικό πρόσωπο λοιπόν, του κειμένου είναι η Κάθι, η οποία αναλαμβάνει τον ρόλο της αφηγήτριας και εξιστορεί τα βασικά σημεία που όρισαν την ανάπτυξη της ίδιας και των συντρόφων της.
Η ύπαρξη αυτών των παιδιών ευαρεστεί και ταυτόχρονα τρομοκρατεί τον περίγυρό τους. Οι άνθρωποι «δεν τους μισούν, ούτε και εύχονται το κακό τους, αλλά τρέμουν στη σκέψη τους και μόνο -τρέμουν για τον τρόπο που ήρθαν στον κόσμο αλλά και για τον λόγο- και τρέμουν στην ιδέα πως το χέρι τους θα πιάσει το δικό τους».
Αβίαστα και μεθοδικά, ο Ισιγκούρο σχηματίζει ένα ψηφιδωτό, όπου η αναφορά σε λεπτομέρειες της καθημερινότητας των πρωταγωνιστών αποτυπώνει στο έπακρο τη βαρύτητα του ρόλου που τους έχει ανατεθεί, ενώ η ασημαντότητα ποικίλων εικόνων σταθμίζει τη σπουδαιότητα των βιωμάτων τους. Άτομα που δίχως φυσικά να ερωτηθούν, δημιουργήθηκαν και μεγάλωσαν με μια καθορισμένη αποστολή που τους στερεί την ελευθερία βούλησης και τους περιορίζει σ’έναν ασφυκτικό κλοιό μιας κοινωνίας που είναι έτοιμη να τους απορρίψει, παρόλο που βασίζεται σ’εκείνους για την επιβίωσή της.
Το έργο προκαλεί τον αναγνώστη να απαντήσει σε περίπλοκα ερωτήματα και ιδίως σε ηθικά διλήμματα, που προκύπτουν από τις πράξεις της ίδιας της ανθρωπότητας και κυρίως του επιστημονικού χώρου. Πώς διαχωρίζεται το σωστό και το λάθος στον τομέα της επιστήμης και της προόδου; Εάν η πρώτη βασίζεται στη λογική και την έρευνα, που οδηγεί στην τεκμηρίωση των υποθέσεων, έχει τελικά το δικαίωμα να αντιστέκεται στο συναίσθημα; Η Κάθι, η Ρουθ και ο Τόμι με τη στάση τους καταθέτουν τη δική τους οπτική και μολονότι παρατηρείται μια συγκρατημένη συναισθηματική προσέγγιση, εντούτοις υπάρχει η αίσθηση μιας ολοκληρωμένης παλέτας ψυχικών αποχρώσεων.
Η δε επεξήγηση του τίτλου του αφηγήματος, η οποία είναι διαφορετική για την Κάθι και τη Μαντάμ -που είναι μια από τους εκπροσώπους του ιδρύματος- συνοψίζει την αντίθεση ανάμεσα σε μια ουτοπική ευχή και τη δυστοπική πραγματικότητα.
Θέλω - πρέπει - μπορώ - εγώ - οι άλλοι - χρέος - επιθυμία. Πόσο εύκολο είναι για κάποιον να επιλέξει και ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης του, όταν συναινεί ή αντιτίθεται σε βήματα που μεταλλάσσουν τη μορφή του κόσμου; Τι συμβαίνει όταν αντικρούεται η ηθική που θα οδηγήσει στη στασιμότητα με την πρόοδο, που όμως ενδέχεται να φέρει επιλήψιμα ψήγματα; Οι απαντήσεις σαφώς απαιτούν σχολαστική και διευρυμένη σκέψη αφού η νοητή γραμμή ανάμεσα στο ορθό και το σφάλμα δεν διαχωρίζεται ουσιαστικά στη θεωρία, αλλά στην πράξη που μορφοποιεί το αποτέλεσμα.
Ο Kazuo Ishiguro με το βιβλίο του «Μη με αφήσεις ποτέ» αναμφίβολα μας έκανε μια βουτιά, με σκοπό να διαπιστώσουμε γι' ακόμα μια φορά πόσο ανατριχιαστικά όμορφη μπορεί να είναι η λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας.
Τι αποκαλούμε όμως "Επιστημονική Φαντασία" στη λογοτεχνία; Το είδος αυτό λογοτεχνίας παρουσιάζει μια επινοημένη πραγματικότητα της οποίας η λειτουργία και η φύση διαφέρουν από τον κόσμο της καθημερινής εμπειρίας. Οι ιστορίες, συνήθως, διαδραματίζονται σε ένα φανταστικό-παράλληλο σύμπαν, σε έναν άλλο πλανήτη ή στη γη του μέλλοντος. Είναι μυθοπλασία αλλά δομημένο και διατυπωμένο με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να είναι η ιστορία αληθοφανής. Αυτό επιτυγχάνεται με αναφορές επινοημένες ή γνωστές επιστημονικές αρχές, σε μια δραματική αλλαγή στην οργάνωση της κοινωνίας ή ακόμα σε μια προηγμένη μελλοντική κοινωνία.
Ο Isaac Asimov, επιστήμονας της βιοχημείας και γνωστός συγγραφέας βιβλίων επιστημονικής φαντασίας τον 20ό αιώνα, μας έδωσε το δικό του ορισμό περί τίνος πρόκειται το λογοτεχνικό είδος που ονομάζεται Επιστημονική Φαντασία: «η σύγχρονη επιστημονική φαντασία αποτελεί το μοναδικό λογοτεχνικό είδος στο οποίο θίγονται συστηματικά και συνειδητά η φύση των αλλαγών που έρχονται, οι πιθανές επιπτώσεις και οι λύσεις τους. Η Επιστημονική Φαντασία είναι εκείνο το λογοτεχνικό είδος το οποίο καταπιάνεται με την επίδραση της επιστημονικής προόδου στον άνθρωπο».
Εγώ με τη σειρά μου, θα σας βάλω στο χρονοντούλαπο για να πάρουμε μια γεύση, κάνοντας ένα σύντομο ταξίδι στο παρελθόν, με αφετηρία τη γέννηση της επιστημονικής φαντασίας στον τομέα της λογοτεχνίας που άπλωσε έπειτα τα πλοκάμια της και στον κινηματογράφο.
Κάποια ψήγματα υπήρχαν κατά την αρχαιότητα όπως με την «Οδύσσεια» και το έργο του σατυρικού συγγραφέα Λουκιανού από τα Σαμόσατα το 150μ.Χ., «Αληθινή Ιστορία» όπου περιέγραφε ένα ταξίδι στο διάστημα. Σε αυτό, μας μιλάει για έναν ανεμοστρόβιλο που πήρε το καράβι του Οδυσσέα και το πήγε στο διάστημα όπου μετά από επτά μέρες ταξίδι έφτασε στο φεγγάρι και βρέθηκε σε ένα διαπλανητικό πόλεμο ανάμεσα στο βασιλιά του Ήλιου και το βασιλιά του Φεγγαριού: «Πήγαινε με ένα καράβι που το πήρε ο αέρας για εφτά μερόνυχτα και την όγδοη ημέρα έφτασε στο φεγγάρι».
Ωστόσο, η επιστημονική φαντασία αναγνωρίστηκε αιώνες μετά. Η αρχή έγινε το 19ο αιώνα και συγκεκριμένα το 1818 όπου και κυκλοφόρησε το τολμηρό για την τότε πραγματικότητα το έργο της Mary Shelley «Φράνκεσταϊν» το οποίο άντλησε τρόμο από τα τολμηρά επιστημονικά επιτεύγματα. Το συγκεκριμένο έργο πραγματεύονταν την ιστορία ενός επιστήμονα ο οποίος συνέλεγε κομμάτια από πτώματα και αφού τα συνέδεσε, σχημάτισε ένα ανθρώπινο σώμα και με ηλεκτροσόκ του έδωσε ζωή. Εν συνεχεία μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο επιστήμης και φαντασίας εντάσσονται και τα σκοτεινά κείμενα του Έντγκαρντ Άλλαν Πόε. Ωστόσο, χάρη στα έργα του Ιούλιου Βερν όπως «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» και «Ταξίδι στο κέντρο της γης» η επιστημονική φαντασία κατοχυρώθηκε στον κόσμο της λογοτεχνίας.
Εκείνος που της έδωσε όμως μορφή και θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης επιστημονικής φαντασίας είναι ο H.G Wells. Στο έργο του «Η μηχανή που ταξιδεύει στο χρόνο» πραγματεύεται ένα ταξίδι σε κοινωνίες του μέλλοντος. Στο «Νησί του Δόκτωρα Μωρό» μας μιλάει για την ηθική της βιοτεχνολογίας. Στον «Πόλεμο των Κόσμων» μας δείχνει την οπτική μιας εξωγήινης απειλής ενώ στον «Αόρατο άνθρωπο» μας παρουσιάζεται η ιδέα της αορατότητας.
Μια πρόσφατη εξέλιξη του συγκεκριμένου είδους λογοτεχνίας είναι το κυβερνοπανκ (cyberpank), όπου πρόκειται για μια μεταμοντέρνα εκδοχή επιστημονικής φαντασίας και διαδραματίζονται εν μέρει ή εξολοκλήρου εντός μιας εικονικής πραγματικότητας που δημιουργούν δίκτυα υπολογιστών ή υπολογιστές ενώ οι ήρωες τους μπορεί να είναι άνθρωποι ή ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη.
Προκαλεί φόβο, η διαπίστωση ότι τα έργα της επιστημονικής φαντασίας ενώ διαδραματίζονται στον κόσμο της φαντασίας πώς καταφέρνουν και προβλέπουν καταστάσεις στον κόσμο της πραγματικότητας. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί το έργο του διανοούμενου συγγραφέα Aldous Huxley που το 1932 εξέδωσε το «Θαυμαστό καινούριο κόσμο», ένα δυστοπικό μυθιστόρημα όπου έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την επικινδυνότητα των νέων τεχνολογιών. Λαμβάνοντας τα παραπάνω υπ’ όψη δε θα ήθελα να σκεφτώ κατά πόσο το συγκεκριμένο έργο του Kazuo Ishiguro δύναται να βγει αληθινό στο σύντομο ή μακρινό μέλλον.
Ο χώρος της λέσχης:
.jpg)
