Με αφορμή το βιβλίο με τίτλο «Λάττε ντεκαφεϊνέ», η Ανδρομάχη Κοκόση ρώτησε τον συγγραφέα Σταύρο Ζαφειράκη...
Η άποψη της Ανδρομάχης για το βιβλίο εδώ.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Καταρχήν να σας καλωσορίσω στα Βιβλιοσημεία, κύριε Ζαφειράκη και να σας ευχαριστήσω γι’αυτήν τη συνέντευξη.
1. Πείτε μας λίγα λόγια για σας, πού γεννηθήκατε, πού μεγαλώσατε, τι όνειρα είχατε ως παιδί.
Σ.Ζ.: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έκανα τα πρώτα μου παιδικά όνειρα. Θυμάμαι πως ήθελα να γίνω κοινωνιολόγος. Βέβαια, δεν έγινα αυτό, αλλά έγινα οικονομολόγος στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Τουλάχιστον, πέτυχα το δεύτερο συνθετικό της λέξης. Αργότερα, οι οικονομικές μου αναζητήσεις με έσυραν στην αμερικανική ήπειρο και συγκεκριμένα στο Σαν Φρανσίσκο των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου ολοκλήρωσα το πρώτο μου μεταπτυχιακό. Γυρνώντας πίσω στην Ελλάδα, έκανα στροφή στη λογοτεχνία. Το δεύτερο μεταπτυχιακό μου στη Δημιουργική Γραφή αποτέλεσε και τον θεμέλιο λίθο για την έκδοση του πρώτου μου μυθιστορήματος.
2. Η συγγραφή πώς μπήκε στη ζωή σας;
Σ.Ζ.: Μπήκε κάπως απρόσμενα, ξαφνικά, κατά τη διάρκεια μιας μοναχικής βραδιάς. Είχα γυρίσει από μία δεξίωση γάμου και μέσα στο μυαλό μου στριφογύριζαν οι επιφανειακές σχέσεις των ανθρώπων, οι τυποποιημένες συμπεριφορές, τα βαριά κοσμήματα, τα τραβηγμένα μάγουλα και τα φουσκωμένα χείλια. Ανακάλυψα μέσα στον εαυτό μου μια περίεργη ταύτιση αλλά και μία ταυτόχρονη απόκλιση απ’ όλα αυτά. Κάθισα και έγραψα τις σκέψεις μου. Έτσι ξεκίνησε.
3. Γιατί γράψατε το «Λάττε ντεκαφεϊνέ»; Τι μήνυμα θέλατε να περάσετε;
Σ.Ζ.: Το «Λάττε Ντεκαφεϊνέ» είναι μία εσωτερική υπόθεση ολοκλήρωσης, που αντανακλά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνίας. Ήθελα να φτιάξω ένα εγχειρίδιο ενηλικίωσης, ώστε να κλείσει ο κύκλος των φοβιών, των αμαρτιών, των τύψεων-ενοχών που μπορεί νιώθει ένας σύγχρονος νέος άνθρωπος του δυτικού κόσμου. Το κείμενό μου δεν θέλει να περάσει συγκεκριμένα μηνύματα, απλώς, αποτυπώνει την ανθρώπινη συμπεριφορά, ίσως την ακραία συμπεριφορά που ξεβολεύει τον αναγνώστη από τη θέση του. Ο καθένας κάνει τη δική του μετάφραση πάνω στο κείμενο και βγάζει τα δικά του συμπεράσματα.
4. Γιατί επιλέξατε να το γράψετε σε πρώτο πρόσωπο; Γιατί το επιλέξατε και για την Ισμήνη;
Σ.Ζ.: Το πρώτο πρόσωπο είναι πιο ζωντανό, άμεσο και τραβάει πιο εύκολα το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Μου αρέσει να γράφω στο πρώτο πρόσωπο. Βέβαια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτός που διαβάζει το κείμενο να ταυτίσει τον συγγραφέα με τον ήρωα. Αυτό είναι αναμενόμενο. Στο «Λάττε Ντεκαφεϊνέ» χρησιμοποίησα και δεύτερο αφηγητή σε πρώτο πρόσωπο, την Ισμήνη, για να αποφύγω αυτήν την μονοσήμαντη ταύτιση. Στην πορεία του γραψίματος συνειδητοποίησα πως η δεύτερη αφηγήτρια δεν μπορούσε να φτάσει μέχρι το τέλος του βιβλίου. Έπρεπε να εκτονωθεί με κάποιον τρόπο αυτή η διφωνία.
5. Πείτε μας το πρώτο συναίσθημα ή την πρώτη εικόνα που είχατε, όταν μόνος, γράψατε τη λέξη ΤΕΛΟΣ.
Σ.Ζ.: Ήταν ένα περίεργο συναίσθημα πληρότητας, αλλά και προσμονής. Άραγε, αυτός ο ήρωας θα μπορούσε να έχει μία συνέχεια; Σκέφτηκα ποιες θα ήταν οι επόμενές του κινήσεις, όμως το μυθιστόρημα ήδη είχε τελειώσει.
6. Όταν κρατήσατε το βιβλίο σας, τυπωμένο πια και το ξαναδιαβάσατε, νιώσατε την ανάγκη να αλλάξετε κάποια φράση ή ενδεχομένως να προσθέσετε/αφαιρέσετε κάτι;
Σ.Ζ.: Βεβαίως! Δεν σας κρύβω ότι κάθε φορά που ξαναδιαβάζω το κείμενό μου, βρίσκω κάτι που θέλω να αλλάξω. Αυτό δεν τελειώνει ποτέ!
7. Πώς αντιμετωπίζετε τις κριτικές, είτε θετικές, είτε αρνητικές; Σας επηρεάζουν;
Σ.Ζ.: Δέχομαι ευχάριστα και με ικανοποίηση τις θετικές κριτικές. Όμως, ανυπομονώ πιο πολύ για την αυστηρή κριτική, αυτή που θα ξεβολέψει και μένα από τη θέση αυτάρεσκου συγγραφέα και θα μου δώσει την κατάλληλη πληροφορία, για να βελτιωθώ στην επόμενή μου δουλειά. Καλώς να ορίσει, λοιπόν.
8. Ποιο ή ποια χαρακτηριστικά του Ορφέα θα θέλατε να έχετε ή διαπιστώσατε πως έχετε;
Σ.Ζ.: Ω! Θα ήθελα πολύ να έχω την τολμηρότητα και τη διαστροφή του Ορφέα. Θα ήθελα να μπορώ να προσβάλλω την προϊσταμένη μου, ώστε να τινάξω στον αέρα μια συνέντευξη για δουλειά. Να μασκαρευτώ και να παρακολουθώ υπόπτους για την εξιχνίαση ενός εγκλήματος. Να μπορώ να ανοίγω κουβέντα με ένα άψυχο πράγμα, έναν τοίχο. Να ξοδεύω τα τελευταία μου χρήματα, για να αγοράσω κεριά. Να μπορώ να ερωτεύομαι παράφορα. Χωρίς όρια.
9. Όσον αφορά τις αντιλήψεις του Ορφέα για τον έρωτα και τη ζωή, πόσο νομίζετε ότι μοιάζει με έναν μέσο άντρα της ηλικίας του;
Σ.Ζ.: Ο Ορφέας είναι κάτι διαφορετικό από τον μέσο όρο του νέου άνδρα. Μπορεί να έχει κοινή παιδεία και εμπειρίες με τους υπόλοιπους της ηλικίας του, όμως το ασυνείδητό του είναι ηφαίστειο ενεργό και επικίνδυνο και τον εκτινάσσει σε συμπεριφορές που το ευρύτερο σύνολο της κοινωνίας βρίσκει προκλητικές και μη αποδεκτές. Αλλά, ίσως εκεί να βρίσκει και ο καθένας τον εαυτό του.
10. Πιστεύετε ο έρωτας αλλάζει, επί ουσίας, τον άντρα ή την γυναίκα;
Σ.Ζ.: Ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη, κορυφαίο συναίσθημα πληρότητας και ευδαιμονίας που αλλάζει τα πάντα, είτε στον άνδρα, είτε στη γυναίκα. Θεωρώ πως είναι ευτύχημα να σου συμβεί, αλλά όπως σε όλα τα επικίνδυνα σπορ πρέπει να συνοδεύεται και με ένα προειδοποιητικό καρτελάκι: USE AT YOUR OWN RISK.
11. Τι σημαίνει για εσάς το «Λάττε ντεκαφεϊνέ»;
Σ.Ζ.: Είναι η αρχή, η βάση, η ενηλικίωση, η ωρίμανση, η δημιουργία, το μέλλον. Όλα αυτά μαζί.
12. Πιστεύετε πως με το να «σκοτώσεις» το αντικείμενο του έρωτά σου, λυτρώνεσαι; Πόσο εύκολο είναι τελικά μετά να συνεχίσεις τη ζωή σου;
Σ.Ζ.: Κοιτάξτε, με το να «σκοτώσεις» τον έρωτά σου, μεταφορικά, σε ένα βιβλίο, σε ένα σίριαλ, σε μία ταινία, στο θέατρο, είναι πολύ ανακουφιστικό και αποτελεσματικό, ειδικά όταν ο έρωτάς σου δεν έχει ανταπόκριση. Επίσης, έχει και ένα πολύ σοβαρό πλεονέκτημα, δεν έχει νομικές συνέπειες. Ελπίζω να απάντησα στην ερώτησή σας.
13. Χαρακτηρίστε μας με τρεις λέξεις τους ήρωες σας, τον Ορφέα και την Ισμήνη.
Σ.Ζ.: Ορφέας: Θρασύς, Γοητευτικός, Επικίνδυνος. Ισμήνη: Συντηρητική, Ενοχική, Άτολμη.
14. Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας, όσον αφορά τη συγγραφή; Ετοιμάζετε κάτι καινούριο;
Σ.Ζ.: Έχω ολοκληρώσει ένα θεατρικό έργο (δίωρο κοινωνικό δράμα) που είναι και μέρος της διπλωματικής μου εργασίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Από την καινούργια χρονιά, έχω στο μυαλό μου τον σκελετό ενός καινούργιου μυθιστορήματος. Πρωταγωνίστρια, αυτή τη φορά, γυναίκα στην ηλικία του Ορφέα.
15. Σας ευχαριστώ για ακόμα μία φορά για την παρουσία σας στα Βιβλιοσημεία και αφήνω το κλείσιμο αυτής της κουβέντας σε σας. Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας;
Σ.Ζ.: Αρχικά, θα ήθελα να απευθυνθώ στους νέους καλλιτέχνες, αφού κι εγώ ανήκω σε αυτήν την κατηγορία. Επειδή ο χώρος της τέχνης μοιάζει να είναι φωτεινός και ελκυστικός από έξω και ακριβώς επειδή, μόλις φτάσεις στο κατώφλι της τέχνης, χτυπήσεις την πόρτα και μπεις μέσα, όλα αλλάζουν -το τοπίο γίνεται ομιχλώδες και οι άνθρωποι αφιλόξενοι- καλό είναι ένας νέος καλλιτέχνης να ανήκει κάπου, σε κάποια ομάδα, σε έναν κύκλο και μέσα από συλλογική προσπάθεια να αναδεικνύεται και να στηρίζεται το έργο του. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στην ομάδα πρέπει να παρακάμπτονται οι προσωπικοί εγωισμοί, να γίνονται εύστοχες και εύλογες κριτικές των έργων με σκοπό την κοινή πρόοδο. Αγκαλιάζοντας η παλιά γενιά συγγραφέων την καινούργια γενιά, χωρίς να τους κόβει τα φτερά, αλλά υποδεικνύοντας τα αδύνατα σημεία της μπορεί να εξελιχθεί λογοτεχνικά και η κοινωνία. Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου τους ανθρώπους που με στήριξαν στην πρώτη μου συγγραφική προσπάθεια και το κοινό, τους αναγνώστες που αγάπησαν τον Ορφέα και τις περιπέτειές του.
(©Ανδρομάχη Κοκόση για τα Βιβλιοσημεία)
