Βιβλιοάποψη: "Επίκτητος η ελευθερία"

Περίληψη οπισθόφυλλου:

Ποιος άνθρωπος είναι ελεύθερος και ποιος δούλος; Πώς μπορούμε να ζήσουμε μια καλή ζωή; Πότε τα πράγματα κι οι καταστάσεις γίνονται αφέντες του εαυτού μας;

Το σώμα μας, η υγεία μας, το σπίτι κι η περιουσία μας δεν είναι δικά μας, υποστηρίζει ο Επίκτητος. Δεν βρίσκονται κάτω απ’ τον δικό μας έλεγχο και, επομένως, όταν επιθυμούμε κάποιο απ’ αυτά τα πράγματα, επιθυμούμε κάτι που δεν εξαρτάται από εμάς. Κι ο άνθρωπος που επιθυμεί πράγματα που δεν εξαρτώνται από τον ίδιο, δεν μπορεί παρά να είναι ένας δούλος...

«Καθάρισε τις ιδέες σου, ώστε να μη δεθεί πάνω σου κάτι που δεν είναι δικό σου, να μην αναπτυχθεί μαζί σου κάτι ξένο, και να μη λυπηθείς, αν φύγει από σένα. Και λέγε, εξασκούμενος καθημερινά, όπως εξασκείσαι στο γυμναστήριο, όχι ότι κάνεις φιλοσοφία, αλλά ότι προσπαθείς να κερδίσεις την ελευθερία σου. Γιατί αυτή είναι η πραγματική ελευθερία».

Η άποψή μου:

(γράφει η Δήμητρα Παναρίτη)

Ο Επίκτητος ήταν Έλληνας στωικός φιλόσοφος που γεννήθηκε στην Ιεράπολη της Φρυγίας. Ήταν δούλος και ζούσε στη Ρώμη, άλλα κάποια στιγμή κατάφερε να ζει ελεύθερος. Οι στωικοί φιλόσοφοι, ακολουθώντας το παράδειγμα του Σωκράτη, έδωσαν μεγαλύτερη σημασία στην πρακτική εφαρμογή της φιλοσοφίας, ότι δηλαδή χωρίς την ηθική η ενασχόληση του ανθρώπου με τη λογική και τη φυσική, όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά, αλλά μπορεί να αποβεί επιζήμια για τον άνθρωπο.

Σύμφωνα με τον Επίκτητο, ελευθερία είναι η ανεξαρτησία από οτιδήποτε δεν είναι δικό μας, από οτιδήποτε δεν βρίσκεται υπό την εξουσία μας, υπό τον έλεγχό μας. Όταν λοιπόν ένας άνθρωπος φοβάται για πράγματα που του είναι ξένα και για τα οποία ο ίδιος δεν έχει τον έλεγχο, τότε γίνεται δυστυχισμένος. Η επιθυμία και η λαχτάρα να αποκτήσει αυτά που δεν του είναι τελικά τόσο χρήσιμα αλλά και που δεν ανήκουν στην δική του εξουσία, γίνονται η αιτία για να πάψει να είναι ελεύθερος. Ελεύθερος είναι αυτός που δεν φοβάται και δεν φοβάται αυτός που δεν δένεται με κάτι, που δεν είναι δικό του, ώστε να μην αναπτυχθεί μαζί του κάτι ξένο, και να μη λυπηθεί αν φύγει από αυτόν...

Η φύση του ανθρώπου είναι να κάνει το καλό και να θέλει το καλό του άλλου. Επίσης, η εντιμότητα και η ακεραιότητα δεν παραχωρούνται και κανείς δεν μπορεί να τα πάρει. Μεγάλη σημασία για τον Επίκτητο έχουν και οι αντιλήψεις, γιατί αυτές καθοδηγούν τις πράξεις και επομένως, το τι θα πιστέψουμε ή όχι, είναι δική μας ευθύνη -κανένας άλλος δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος για τα δεινά μας.

Σχετικά με τις κοινωνικές συναναστροφές πιστεύει πως ο άνθρωπος πρέπει να είναι αυθεντικός, να κάνει πράγματα που αρέσουν στον ίδιο και όχι για να γίνεται αρεστός στους άλλους. Η εξέλιξη θα πρέπει να είναι ο στόχος του κάθε ανθρώπου και οτιδήποτε τον κρατά πίσω σε παλιότερες συνήθειες, θα πρέπει να μπορεί να τις εγκαταλείπει αφού οι διαφορετικοί χαρακτήρες, όπως χαρακτηριστικά λέει «δεν μπορούν να ανακατευτούν μεταξύ τους».

Ο άνθρωπος θα πρέπει να έχει και μια αίσθηση της δικής του αξιοπρέπειας για να μην ξεχάσει την αξία του εαυτού του. Επειδή δεν γεννηθήκαμε τέλειοι, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να πάψουμε να φροντίζουμε και να σεβόμαστε τον εαυτό μας.

Τέλος, σύμφωνα με τον Επίκτητο, δύο είναι οι δρόμοι για την ελευθερία: ο δρόμος της διεύρυνσης της δύναμης που συνιστάται στο να μεγαλώσει η σφαίρα των πραγμάτων, που τα έχω υπό την εξουσία μου και ο δρόμος του περιορισμού της θέλησης -να περιοριστεί δηλαδή η θέλησή μας- μονάχα σε πράγματα που είναι ήδη υπό την εξουσία μας και σε τίποτε άλλο πέρα απ’ αυτά.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που μου άρεσε πολύ και προτείνω σε όλους να το διαβάσουν, καθώς η φιλοσοφία είναι ένας τρόπος να διατυπώνει κανείς ερωτήματα για τον κόσμο και τη ζωή, ένας τρόπος που στηρίζεται στην αυτενέργεια της σκέψης. Ο άνθρωπος που σκέφτεται για κάποιους μπορεί να είναι επικίνδυνος, γι’αυτό και τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια αποπροσανατολισμού της ανθρώπινης σκέψης. Είναι όμως στο χέρι μας αν θα επιτρέψουμε στη σκέψη μας να ακολουθήσει μια άλλη κατεύθυνση από αυτή που θα της ορίσουμε εμείς. Ο μόνος δρόμος για την ελευθερία είναι η ελεύθερη σκέψη και μόνο με τη μελέτη της φιλοσοφίας μπορεί ο άνθρωπος να αρχίσει να στοχάζεται ελεύθερα.

Θα κλείσω με ένα απόσπασμα του βιβλίου: «Να θυμάσαι ότι η πόρτα είναι ανοιχτή. Μη γίνεις πιο δειλός κι απ’τα παιδιά. Αλλά σαν αυτά, που όταν το παιχνίδι πια δεν τους αρέσει λένε “δεν θέλω να παίξω άλλο”, έτσι κι εσύ, όταν σου φανεί ότι η κατάσταση είναι τέτοια, πες “δεν θέλω να παίξω άλλο”. Κι αποχώρησε. Αν μείνεις, όμως, μη στενάζεις».

Στοιχεία βιβλίου:

Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ

Γλώσσα πρωτοτύπου: Αρχαία Ελληνικά

Συγγραφέας: Επίκτητος

Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής

Σελίδες: 104 / Διαστάσεις: 21x14 cm

Ημερ. έκδοσης: 05/07/2017

ISBN: 978-618-832-240-0

Βιογραφικό του συγγραφέα:

Ο Επίκτητος γεννήθηκε κατά το 50 μ.Χ. στην Ιεράπολη της Φρυγίας από ασήμαντους γονείς. Τον βρίσκουμε αργότερα δούλο του Επαφρόδιτου, απελεύθερου και ευνοούμενου του Νέρωνα.

Στη Ρώμη ακολούθησε τα μαθήματα ενός γνωστού Στωικού δασκάλου και, σαν πήρε την ελευθερία του, άρχισε κι αυτός να διδάσκει. Όλη του τη ζωή εφάρμοσε τίμια τις αρχές που δίδασκε.

Έζησε φτωχικά και το σπίτι του, έλεγαν, δεν χρειάστηκε ποτέ κλειδαριά.


Πρώτη δημοσίευση στο site τοβιβλίο.net.