Με αφορμή το βιβλίο «Μαύρο Χιόνι», ο Θανάσης Σταυρόπουλος ρώτησε τον συγγραφέα Πρόδρομο Doe...
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
1. Αγαπητέ κ. Doe, το βιβλίο σας έχει μια δομή σχεδόν ευαγγελική ή μάλλον -για να τοποθετηθώ σαφέστερα- ενός κειμένου όπως της Καινής Διαθήκης. Δηλαδή αρχίζει με την είσοδο ενός ανδρός σε μια πόλη που ρημάζει, μαθαίνουμε την πολύπαθη ιστορία του και στο τέλος, κλείνει με την υπέρτατη πράξη αγάπης εκ μέρους του, αλλά ας μην την αποκαλύψουμε εδώ. Υπάρχει όντως ταύτιση με κάποιο ιερό κείμενο; Έχετε επηρεαστεί από γνωστικές ή θρησκευτικές γραφές;
Π.D.: Προφανώς και ναι. Ήθελα το βιβλίο μου να έχει τη δομή που έχουν πολλά θρησκευτικά κείμενα. Επεδίωξα να υπάρχει αυτή η σύνδεση στο μυαλό του αναγνώστη, παράλληλα όμως αναζητούσα έναν "σωτήρα" όσο πιο ανθρώπινο γίνεται. Έναν άνθρωπο που ψάχνει τη δική του λύτρωση μέσα από τη λύτρωση των άλλων. Προσπάθησα να φτιάξω έτσι την ιστορία, ώστε να μη προτάσσει σαν λύση τον μεσσιανισμό, αλλά να υμνεί τους ανθρώπους που πέφτουν στη φωτιά για να ανοίξουν το δρόμο και να ακολουθήσουν οι υπόλοιποι.
2. Χρησιμοποιείτε κι ονομάζετε τον ήρωά σας, Ησαΐα. Ο Προφήτης Ησαΐας έζησε σε μια εποχή έντονης αμαρτωλότητας και ασέβειας. Πόσο τυχαία ήταν η επιλογή του ονόματος του ήρωά σας, αν κρίνουμε ότι κι αυτός ζει σε έναν κόσμο που ταλανίζεται από κάτι ανάλογο;
Π.D.: Προσπαθώ τίποτα να μην είναι τυχαίο σε αυτά που γράφω. Θέλω κάθε λέξη να έχει σημασία (άσχετα αν τα καταφέρνω ή όχι). Οπότε ναι και σε αυτό. Το όνομα του Ησαΐα, εκτός από εύηχο, συνδέεται άμεσα με έναν συγκεκριμένο προφήτη. Και δεν είναι τόσο η διαδρομή τους (και του βιβλικού Ησαΐα και του δικού μου) μέσα στην αμαρτία και την ασέβεια, η προσπάθειά τους να αλλάξουν έναν κόσμο που κάνει το άσχημο γιατί δε βρίσκει τον τρόπο να εκφράσει το όμορφο.
3. Οι μεταπηδήσεις σας από τον ρεαλισμό στον μύθο και στο λαογραφικό στοιχείο, όπου ταυτοχρόνως άνθρωποι με ιστορικά στοιχεία εμπλέκονται με μάγισσες, ιπτάμενες μηχανές, ξόρκια, αλχημιστές, ανθρώπους με υπερφυσικές ικανότητες είναι μια προσωπική σας ανάγκη να συμπεριλάβετε γνώσεις σας ως κάποιο υλικό που προϋπήρχε και σας γοήτευε, ή αναδύθηκε αποκλειστικά από την ανάγκη να συμπληρωθεί το κείμενό σας με τέτοια ακριβώς στοιχεία λογοτεχνικού ύφους;
Π.D.: Είμαι οπαδός του μαγικού ρεαλισμού. Μου αρέσει μέσα σε ένα κόσμο καθόλα πιστευτό να τρυπώνει ένα στοιχείο που δεν έχει καμία βάση στους φυσικούς νόμους έτσι όπως τους ξέρουμε. Και το ακόμα καλύτερο, αυτή η "ανωμαλία" να μην προκαλεί εντύπωση στους ήρωες των ιστοριών. Η φαντασία είναι ένα ισχυρό όπλο απέναντι στην καθημερινότητα και το γράψιμο σε αφήνει να κάνεις αυτή τη σύνδεση στέρεα και δυνατή.
4. Σε ένα σημείο του έργου σας κάνετε μια αναφορά σε ένα αρνητικό, κατά γενική ομολογία, χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης: το ψέμα. Κι όμως, καταφέρνετε με πολύ απλά και σύντομα λόγια να του δώσετε μια άλλη όψη, πιο ανθρώπινη και σίγουρα πολύ πιο κοντά στην αλήθεια. Πιστεύετε κ. Doe, ότι οι άνθρωποι δεν έχουμε μάθει ακόμα να βλέπουμε και τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος;
Π.D.: Ο καθένας σπάει σε κομμάτια την αλήθεια και κρατάει εκείνα που τον βολεύουν, εκείνα που του αρέσουν, που συμφωνούν με τη κοσμοθεωρία του. Οι άνθρωποι έχουμε μάθει να βολευόμαστε με την επιφάνεια, δεν μας ενδιαφέρει ο βυθός που θέλει κόπο, θέλει να κρατήσεις την αναπνοή σου και να τα βάλεις με τα όριά σου για να ανακαλύψεις τι κρύβεται εκεί. Το βρίσκω βέβαια φυσιολογικό ως ένα σημείο, οι ζωές μας έχουν μια απίστευτη ταχύτητα που δε μας αφήνει να δούμε τα τοπία, θέλουμε εύπεπτα πράγματα για να προχωρήσουμε στην επόμενη εικόνα, τον επόμενο ήχο. Από την άλλη, το να κρατάς στα χέρια σου και την καρδιά σου την Απόλυτη Αλήθεια και να τη διατυμπανίζεις ως θέσφατο, σε κάνει ένα ακόμα ακίνδυνο ανθρωπάκι... ή πολύ επικίνδυνο ανθρωπάκι.
5. Μια άλλη πολύ σημαντική αναφορά στο βιβλίο σας είναι η στιγμή που, όπως γράφετε, θα βρεθεί κάποιος «...ανάμεσα σε δύο μορφές δικαιοσύνης, δύο μορφές αγάπης, ανθρώπους που έχουν διαφορετικές απόψεις περί τιμιότητας». Πιστεύετε ότι υπάρχουν όντως δύο ταυτόχρονες και ίδιες μορφές του ιδίου πράγματος που καλούμαστε διχαστικά να επιλέγουμε στη ζωή μας; Ότι ο άνθρωπος βρίσκεται διαρκώς ανάμεσα σε διλήμματα καθοριστικών επιλογών με μοναδικό σκοπό τους την αυτοεξέλιξή του ανά κάθε στιγμή στην προσωπική του πορεία;
Π.D.: Είναι αναπόφευκτο. Από τα πιο μικρά μέχρι τα πιο μεγάλα ο άνθρωπος πάντα καλείται να επιλέξει. Είμαστε οι δρόμοι που επιλέξαμε, αλλά είμαστε κι εκείνοι που αφήσαμε πίσω μας. Είμαστε τα μεγάλα Ναι, αλλά ταυτόχρονα είναι σημαντικά τα μεγάλα Όχι. Έβλεπα πάντα σαν παιχνίδι αυτή την επιλογή, ένα πολύ σοβαρό και σημαντικό παιχνίδι, για να μην τρελαθώ κάτω από το βάρος της επιλογής αλλά και για να μην αφήσω άλλους να αποφασίσουν για εμένα, αποφεύγοντας την ευθύνη.
6. Η περιπλάνηση του ήρωα ανάμεσα στα τόσα πρόσωπα του βιβλίου να είναι πιθανόν ένα μοναχικό ταξίδι του στον εσωτερικό του κόσμο; Και πιο συγκεκριμένα, όλος αυτός ο κόσμος, ο θίασος που τον περιβάλλει, μήπως δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα κομμάτι του ίδιου του, και κατ’ επέκταση και του δικού μας, εαυτού προς την αυτογνωσία;
Π.D.: Περίπου έτσι. Είναι μια πορεία προς την αυτογνωσία αλλά πάντα σε σχέση με τους υπόλοιπους. Γυρίζουμε γύρω από τον κόσμο και ο κόσμος γυρίζει γύρω μας. Είμαστε ένα τίποτα και ταυτόχρονα κάτι εξαίσιο και μοναδικό. Αυτή την αντίφαση πρέπει να φέρουμε σε ισορροπία. Για μένα δε νοείται ευτυχία προσωπική που δεν ξεκινάει και δεν τελειώνει στους άλλους.
7. Φτάνοντας στην τελευταία ερώτηση κ. Doe, η έσχατη και απόλυτη πράξη αγάπης του Ησαΐα προς την πόλη, άρα και προς τον κόσμο όλον, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η μοναδική αυτή πράξη που οφείλει ο κάθε άνθρωπος να προσφέρει πρωτίστως προς τον ίδιο του τον εαυτό, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα και η κατάλληλη στιγμή να είναι έτοιμος και προετοιμασμένος, για να ολοκληρωθεί ως ύπαρξη, με την προσφορά του αυτή και προς τους άλλους;
Π.D.: Υπάρχουν διάφορες μορφές θυσίας. Πρέπει να είσαι έτοιμος να δώσεις... γενικά. Θέλει μικρά πράγματα και καμιά φορά θέλει μεγάλα. Δεν πρέπει να ζεις μυστικά, πρέπει να είσαι έξω στη κοινωνία, μέσα στο πλήθος, να απλώνεις το χέρι όποτε χρειάζεται, να πιάνεις εκείνους που πέφτουν, να μοιράζεσαι. Δεν είναι όλοι φτιαγμένοι από σπάνια μέταλλα, αλλά δε χρειάζεται κιόλας. Απλά, όταν κάποιος είναι έτοιμος να βαδίσει εκεί που δεν έχεις πάει ποτέ και θέλεις, βοήθησέ τον και μετά ακολούθα. Είναι και αυτό τρομερά πολύτιμο.
Ευχαριστώ πολύ. Μετά τιμής.
(©Θανάσης Σταυρόπουλος για τα Βιβλιοσημεία)
