Η Δήμητρα Παναρίτη ρώτησε τον συγγραφέα Κώστα Σιμενό...
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
1. Στο μυθιστόρημά σας «Καταφύγιο στη βροχή», δυο διαφορετικοί άνθρωποι συναντιούνται, ερωτεύονται και στη συνέχεια ανακαλύπτουν μια αθέατη πλευρά του εαυτού τους. Μπορεί ο έρωτας να αναδείξει τα στοιχεία του χαρακτήρα που είναι βαθιά κρυμμένα; Κι αν βγει στην επιφάνεια η σκοτεινή πλευρά -που κρύβει κάποιος- θα καταφέρει ο ερωτευμένος να τη διαχειριστεί;
Κ.Σ.: Ναι. Eίναι η μόνη δύναμη στην οποία νιώθει αδυναμία ο ερωτευμένος και γι’αυτό γίνεται αποκαλυπτικός του εαυτού του. Ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να προβεί σε μικρές ή μεγάλες επαναστατικές πράξεις, έναντι τρίτων. Σκεφτείτε πόσοι πήγαν κόντρα στην καταπίεση, χάρη στην δύναμη του έρωτα, κάτι που δε θα τολμούσαν πριν, απέναντι σε ένα ασφυκτικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον ή πολιτικοθρησκευτικό καθεστώς. Ο έρωτας απελευθερώνει εκείνα τα στοιχεία που φωτίζουν το μεγαλείο της ζωής. Είναι ο μόνος θεός που εισβάλλει τρισδιάστατα και κυριαρχικά στον άνθρωπο. Η διαχείριση της σκοτεινής πλευράς κάποιου μπορεί όντως να γίνει υπερβατική, αλλά εξαρτάται από το είδος της «σκοτεινής πλευράς». Όμως, επειδή ακριβώς ο έρωτας έχει αυτή τη δύναμη, αν αναμειχθεί με το εγώ και το δικό μας σκοτεινό εαυτό, μπορεί να γίνει δυνάστης και αυτοκαταστροφικός. Επιχειρούμε να τον φυλακίσουμε, αλλά πώς φυλακίζεται το συναίσθημα; Μόνο με την στρεβλή έννοια της ιδιοκτησίας που σκόπιμα έγινε κοινωνική αντίληψη και παράδοση. Διότι μόνο έτσι νομιμοποιούνται ηθικά οι μικρότητες και τα εγκλήματα. Εν τέλει, μόνο ο πολιτισμός και η πνευματική ολοκλήρωση μπορούν να πλατύνουν την έννοιά του και την ομορφιά του, κάτι που επιτρέπει και την ανακάλυψη της αθέατης πλευράς των ανθρώπων.
2. Γράφετε «το τυχαίο συχνά μας καθορίζει, επειδή δεν είναι και τόσο τυχαίο. Φέρνει κάποιο μήνυμα». Η μέχρι τώρα πορεία σας, έχει καθοριστεί από τυχαία γεγονότα;
Κ.Σ.: Όχι, εγώ καθόριζα το δρόμο που θα ακολουθήσω, αλλά οι δρόμοι μας -αυτούς που επιλέγουμε- είναι γεμάτοι και από τυχαία γεγονότα, θετικά ή αρνητικά, που δίνουν ακόμη μεγαλύτερο νόημα στη πορεία μας, και κάποιες φορές μπορούν να γίνουν καθοριστικά. Πριν το «τυχαίο» γίνει καθοριστικό για την Τέρρα, υπήρχαν ήδη οι κρυφές προϋποθέσεις από την ίδια. Ο δρόμος της αμφισβήτησης που είχε ανοίξει μέσα της. Και τελικά, αυτό που έχει τη δύναμη να μας καθορίσει, ίσως παραμένει ανενεργό στο μυαλό μας. Κι αυτό είναι που πρέπει να βάλουμε σε δράση για να ανατρέψουμε τις επιβολές των άλλων.
3. Η ηρωίδα του βιβλίου είναι μια γυναίκα της νύχτας που υιοθετεί μια «επιθετική» συμπεριφορά προκειμένου να κρύψει τις αδυναμίες της. Γιατί οι άνθρωποι τις περισσότερες φορές κρίνουν βάση της εικόνας που παρουσιάζει κάποιος και δεν προσπαθούν να δουν τι κρύβεται πίσω από τη «μάσκα», όπως κάνει ο ήρωας του βιβλίου; Αν η Τέρρα δεν ήταν μια εντυπωσιακή γυναίκα, θα έμπαινε στη διαδικασία ο Ανταίος να διεισδύσει στο βάθος του μυαλού της;
Κ.Σ.: Αρχίζοντας από το τέλος την ερώτησή σας, θα έλεγα, πιθανόν όχι, να μην έμπαινε στη διαδικασία, αλλά είχε το χαρακτήρα και την ικανότητα να το κάνει και υπό άλλες προϋποθέσεις. Οι άνθρωποι όμως, γενικά, δε μπαίνουν στη διαδικασία να δουν ούτε τι κρύβουν οι ίδιοι μέσα τους. Να γνωρίσουν τον εαυτό τους, που δε ξέρουν. Πώς θα έχουν την ικανότητα, αλλά και τη διάθεση να δουν τι κρύβει ο άλλος; Τον περνάνε επιπόλαια, σαν οπτική εικόνα που τους βολεύει. Προτιμούν να ακολουθούν μια κυριαρχούσα ανόητη συμπεριφορά, για να μη διαφέρουν. Ενώ, αυτό είναι το ζητούμενο, να διαφέρουν. Το χειρότερο είναι ότι γίνεται το ίδιο κι απ’τις δυο πλευρές, έχοντας στο μυαλό τους κάτι συγκεκριμένο, που δε διαφέρει από την απλή υπαρξιακή επιβεβαίωση της στιγμής. Και δεν είναι ούτε καν ερωτικό αυτό.
4. Ο Ανταίος είναι ένας άνθρωπος μοναχικός, η Τέρρα από την άλλη έρχεται να ταράξει την ήρεμη καθημερινότητά του. Μπορούν δύο άνθρωποι από διαφορετικούς κόσμους να βρουν κοινό σημείο επαφής και να συνεχίσουν να είναι μαζί ακόμα κι όταν ο έρωτας καταλαγιάσει; Πόσο εύκολα ένας μοναχικός τύπος βγαίνει από το μοναχικό του πρόγραμμα για χάρη του έρωτα και για πόσο;
Κ.Σ.: Το κοινό σημείο επαφής που βρήκαν, ήρθε σαν συμπλήρωμα του κενού και των δύο. Πάντα θα υπάρχουν κάποια κενά ως ανάγκες, και ευτυχώς. Όχι, όμως τα ίδια κενά, κι εκεί έχει σημασία η διάγνωση της αξίας του άλλου. Λέω η διάγνωση, όχι η υποταγή στον άλλον. Αν ο Ανταίος βρήκε κάτι ζωντανό που ξεσήκωσε το ένστικτό του και το πνεύμα του, η Τέρρα βρήκε έναν ολόκληρο κόσμο που αγνοούσε. Αν θέλει να διαρκέσει, θα ήταν λάθος της να επιχειρήσει να ανατρέψει αυτόν το κόσμο, αλλά να τον πλησιάσει περισσότερο και να τον ανακαλύπτει. Αν απαιτήσει να τον αλλοιώσει, θα χαλάσει αυτό που τη μάγεψε και η σχέση θα τελειώσει. Κι η μοναχικότητα ενός σκεπτόμενου ανθρώπου δεν είναι καθόλου άδεια. Μπορεί να γεμίσει ακόμη και το δικό της μυαλό και τη φαντασία. Η σκέψη είναι πιο ερωτική από όλα...
5. «Τίποτα άλλο δε σε πάει ψηλότερα, από το άγγιγμα του έρωτα και της γνώσης. Από τη μέθη του οργασμού της ψυχής». Γιατί η πλειοψηφία των ανθρώπων ευτελίζει τον έρωτα και εστιάζει μόνο στον οργασμό του σώματος κι όχι της ψυχής; Λείπει η γνώση, η πνευματικότητα ή κάτι άλλο;
Κ.Σ.: Γιατί έχει άγνοια. Γιατί λείπουν όλα όσα αναφέρετε. Πολλοί δεν ξέρουν ούτε τα πρακτικά, θα ξέρουν τι είναι οργασμός της ψυχής ή του μυαλού; Δεν ξέρουν ότι η ηδονή που νιώθουν σε μια τυπική διεκπεραίωση... δεν είναι παρά μια υποψία του συνόλου που συνδυάζει πνεύμα, ψυχή και σώμα. Και μια βραδιά αρκεί για να χαραχθεί ανεξίτηλα. Όμως, πολλοί τον υποβαθμίζουν και σαν ένστικτο.
6. Οι σκέψεις είναι που δημιουργούν τον δρόμο στον οποίο θα βαδίσουμε ή ο δρόμος που θα ακολουθήσουμε διαμορφώνει τις σκέψεις μας; Ή για να το θέσω διαφορετικά, πιστεύετε ότι είμαστε οι επιλογές μας ή επιλέγουμε αυτό που μας βολεύει κάθε φορά και κατά μια έννοια επηρεάζουμε και τη σκέψη μας;
Κ.Σ.: Το ερώτημά σας, παίζει ανάμεσα στο "τι πρέπει" και το "τι γίνεται". Το φυσιολογικό, κι εκείνο που δίνει περιεχόμενο στη ζωή μας, είναι «η σκέψη να δημιουργεί το δρόμο που θα βαδίσουμε». Το όνειρο, θα έλεγα αλλιώς. Αν η ζωή σου δεν έχει σχέση με τα όνειρά σου, με τι άραγε θα έχει; Και πώς περιμένεις να είσαι ευτυχισμένος παραβιάζοντας την ψυχή σου; Το να διαμορφώσει ο δρόμος τη σκέψη μας, σχεδόν ερήμην μας, είναι το σύνηθες, δυστυχώς, γι’αυτό κι ο κόσμος είναι γεμάτος υπαρξιακά προβλήματα. Κενά, που γίνονται χάος... Όταν ρωτήθηκαν χιλιάδες ετοιμοθάνατοι από την ψυχολόγο που τους προετοίμαζε για το «ταξίδι», τι θα έκαναν αν ξαναζούσαν τη ζωή τους, η συντριπτική πλειοψηφία είπε «αυτό που δεν έκανα», διότι υπάκουσαν προφανώς σε άλλες θελήσεις.
7. Σε κάποιο σημείο του βιβλίου σας γράφετε «πώς θα μπορέσεις να εκτιμήσεις το αόρατο μέλλον, όταν δεν εκτιμάς το ορατό παρόν;» Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι έχουν εγκλωβιστεί στον φόβο που τους έχουν φυτέψει από τη γέννησή τους για το μέλλον; Και πώς μπορούν να ξεφύγουν από την αγωνία τους για το αύριο; Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση και οι περισσότεροι αδυνατούν να το καταλάβουν. Τι φταίει: η παιδεία, η εκπαίδευση, η κοινωνία που δημιουργεί φοβισμένους πολίτες; Ποια εφόδια πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να συνειδητοποιήσει ότι δεν πρόκειται να ξεφύγει από τον θάνατο της ύλης και πως ο φόβος του στερεί τη δυνατότητα να ζήσει στο παρόν όπως πραγματικά του αξίζει;
Κ.Σ.: Ξεκινώ από το αρχικό ερώτημα «γιατί οι άνθρωποι έχουν εγκλωβιστεί στο φόβο». Διότι τους πιάνουν από το «λαιμό» σχεδόν μόλις γεννηθούν, μήπως και παρεκκλίνουν... Ο φόβος είναι ο πρώτος σπόρος που πέφτει στη ψυχή ενός παιδιού, σαν ένα τσιπάκι με εντολές, που αν δεν ακολουθήσουν «θα καούν στη πυρά» των ανθρώπων και του Θεού. Οι άνθρωποι φαντάζονται έναν παράδεισο που κατασκεύασαν σκόπιμα στα θρησκευτικά μαγειρεία τους κάποιοι επιτήδειοι, για να τον εξουσιάσουν, μέσω του φόβου και να τον εκμεταλλεύονται και δεν κάνουν τον κόπο να κοιτάξουν, και πολύ περισσότερο να ζήσουν, τον παράδεισο στον οποίο ζουν. Χάνεται το μοναδικό δώρο της ζωής, για χάρη του θανάτου... Μόνο σε ψυχιατρείο μπορείς να το συναντήσεις αυτό. Κι όμως, έπεισαν τον κόσμο αυτοί οι παρανοϊκοί πως είναι ο δρόμος της σωτηρίας. Ποιας σωτηρίας; Από τι; Κατήργησαν το παρόν, φτιάχνοντας έναν εφιάλτη για ένα ανύπαρκτο μέλλον. Κι ο εφιάλτης, ως άλλος δράκος του παραμυθιού, θέλει θύματα... Δε γνωρίζω τι υπάρχει μετά θάνατον και ΚΑΝΕΝΑΣ δεν γνωρίζει, αλλά έχω την απόλυτη πεποίθηση, πως εκτιμώντας το δώρο της ζωής -άρα εκτιμώντας και τον Θεό, κατά τη γενική έννοια, που την παρέχει- είμαι στο δρόμο και οποιασδήποτε άλλης ζωής που θα μπορούσε να υπάρχει στο μέλλον... Τι φταίει και ο άνθρωπος πέφτει θύμα των «σατανικών» μύθων; Η έλλειψη πραγματικής παιδείας, φυσικά. Η προκαθορισμένη σε «μελετημένα» πλαίσια εκπαίδευση, που φτιάχνει εξειδικευμένους τεχνοκράτες και επιστήμονες, αλλά όχι ολοκληρωμένους πνευματικά ανθρώπους… Παιδεία είναι να γνωρίσεις, πρώτα και πάνω απ’όλα, τον εαυτό σου, και τι ζητάει. Διότι δεν μπορεί να είναι μορφωμένος εκείνος που φτάνει στο ξέφωτο της τεχνοκρατικής γνώσης, περνώντας από τον ασφυκτικό σωλήνα ενός διαμορφωμένου σκοταδιστικού θρησκευτικού και κοινωνικού δόγματος, που ζητάει να του παραδοθείς. Είναι «αιχμάλωτος». Και το πρώτο εφόδιο που χρειάζεται κάποιος, για να προσεγγίσει πνευματικά την αλήθεια και να την αναλύσει, είναι η ελευθερία της σκέψης. Αλλά αυτό είναι επικίνδυνο για τις θρησκείες και τα καθεστώτα που λέγονται και πολιτικά συστήματα...
8. Η Τέρρα είναι μια γυναίκα που προσπάθησε να κερδίσει τη ζωή μέσω των άλλων. Τι στοιχεία πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να καταφέρει να κερδίσει τη ζωή από μόνος του; Παίζει ρόλο το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ή πιστεύετε ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος για τη ζωή του;
Κ.Σ.: Είναι αλήθεια, ότι από τη φύση τους οι άνθρωποι δεν έχουν τις ίδιες ικανότητες. Μπορούν όμως να τις εντοπίσουν και να τις αξιοποιήσουν ανάλογα. Σε ένα μεγάλο βαθμό πιστεύω ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος για τη ζωή του. Και πρώτα πρέπει να προσδιορίσει τις αξίες του για να διαλέξει και το δρόμο του. Δεν είναι εύκολο να το κάνει όταν τον ευνουχίζουν από μικρό. Όταν το περιβάλλον του θέλει να έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο για τη ζωή του. Όταν του αφαιρεί την ικανότητα της σκέψης και της βούλησης. Αλλά, εκεί έγκειται και η δική του ευθύνη, να μην επιτρέψει στους άλλους να κυριαρχήσουν πάνω του.
9. O Ανταίος καταφέρνει να διεισδύσει στην ψυχή της Τέρρας αλλά και στη σκέψη της. Είναι κάτι που το κάνουν εύκολα οι άνδρες; Είναι όντως «η ψυχή της γυναίκας μια άβυσσος» και ίσως γι’αυτό προτιμούν οι περισσότεροι να μένουν στην επιφάνεια ή μήπως δεν υπάρχει η διάθεση για ψυχική επαφή;
Κ.Σ.: Νομίζω πως ελάχιστοι ενδιαφέρονται και μπορούν να κάνουν αυτού του είδους τη «διείσδυση». Αυτό είναι αλήθεια. Μένουν στους χαρακτηρισμούς για τη γυναίκα που έχουν καθιερωθεί και επαναλαμβάνουν. Σημασία δεν έχει αν κάποιοι από αυτούς τους χαρακτηρισμούς έχουν σχέση με την αλήθεια ή όχι, ούτε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ισοπεδωτικά, σημασία έχει να ανακαλύψεις τη γυναίκα μόνος σου, «αγγίζοντάς» την βαθύτερα, κι όχι μόνο στο «σημείο» που του έμαθαν... Τότε οι αισθήσεις εκτοξεύονται. Η γυναίκα έχει μια τέτοια αντιφατικότητα, που συχνά γίνεται τροχοπέδη και για την ίδια. Βάζει μαζί πολλά πράγματα, και στο τέλος μπερδεύει τα καλώδια. Αναιρεί το καλό με το κακό από μια καχυποψία αυτοκαταστροφική. Πριν καν εκδηλωθεί οτιδήποτε, το έχει περάσει από κόσκινο, αλλά δε γνωρίζει πού κατέληξε. Έτσι, επανέρχεται και επανέρχεται στα ίδια... Όμως, αυτό το παράξενο και ενίοτε μυστήριο, είναι η γοητεία της γυναίκας. Ο αιφνιδιασμός και του εαυτού της, που αν μπορούσε να γίνει θετικός, και κάπως ελεγχόμενος από την ίδια, μπορεί να σε απογειώσει...
10. «Πόσο μπορούν να σε εκπλήξουν οι άνθρωποι όταν βρουν αυτό που ενεργοποιεί την ευαισθησία τους»! Ισχύει, και αναρωτιέμαι γιατί δεν μπαίνουμε στον κόπο να ενεργοποιήσουμε την ευαισθησία των άλλων; Πιστεύετε ότι όλοι μπορούν να αλλάξουν και να μεταμορφωθούν σε μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους;
Κ.Σ.: Φυσικά, το πιστεύω, αλλά τίποτα δεν έρχεται μόνο του αν δεν προτίθεται κι ο άλλος να κινήσει τη διαδικασία, που σημαίνει, να είναι ανοιχτός να δεχθεί και να βιώσει αυτό που έχει καταπνίξει ή αγνοεί. Θέλει, φυσικά, και μια βοήθεια ή έστω τις κατάλληλες συνθήκες. Όμως, είναι ένα θαύμα να ανακαλύπτεις έναν άλλο κρυμμένο άνθρωπο, που είχε απομονώσει ο κάθε είδους φόβος. Η γνώση, προπάντων του εαυτού μας, είναι μια συνεχή διαδικασία, που δε θέλει κόπο, αλλά θέληση και εξυπνάδα. Ένας βλαξ θα υπερασπίζεται πάντα και με πείσμα την άγνοιά του.
11. «Πώς μπορεί να μεταμορφώνεται ο άνθρωπος όταν ξεφεύγει από τους ανθρώπους! Όταν βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλλον και ανακαλύπτει τους κώδικες της ύπαρξής του...» Μήπως τελικά αυτό είναι που λείπει από τους ανθρώπους, η επαφή με τη φύση; Και δεν εννοώ μόνο το φυσικό περιβάλλον αλλά και την ίδια του τη φύση, αυτή που τον καθιστά εκτός από υλικό ον και πνευματικό, η επαφή με τον ανώτερο εαυτό του.
Κ.Σ.: Νομίζω δε χρειάζεται να προσθέσω κάτι. Με την ερώτηση τα λέτε όλα. Ο ασφυκτικός κλοιός των άλλων γύρω του, τον κρατάνε σε μια παραμόρφωση, αυτή που θέλουν να έχει, κι αυτός το δέχεται. Όταν όμως απαλλαχθεί από την επιρροή τους, νιώθει κι ο ίδιος να απαλλάσσεται από το βάρος μιας βαριάς πανοπλίας. Νιώθει την ανάσα του να φτάνει ως τα νύχια.
12. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια της κρίσης έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των εκδοτικών οίκων; Σε μια χώρα που οι συγγραφείς είναι περισσότεροι από τους αναγνώστες, δικαιολογείται αυτό; Και πώς μπορεί να αυξηθεί το ενδιαφέρον για την ανάγνωση των βιβλίων;
Κ.Σ.: Θίξατε ένα πολύ σημαντικό σημείο. Η ευκαιριακή μόδα στην Ελλάδα έχει καταστρέψει πολλών ειδών τέχνες. Είναι όλα φαινόμενα μιας ευτελούς εποχής, που φτιάχνει μόνο περιτύλιγμα. Η έλλειψη επαρκούς παιδείας δίνει χώρο σε πολλούς επιτήδειους, που με την ελάχιστη ικανότητα συγγραφής, αλλά ικανότητα μίμησης ή αντιγραφής, έχουν κατακλύσει την αγορά του βιβλίου με τη λεγόμενη «ροζ λογοτεχνία», και η οποία δεν είναι τίποτ’ άλλο, από Άρλεκιν με πολλές σελίδες, με εντυπωσιακά εξώφυλλα και τίτλους. Ο ένας αντιγράφει τον άλλον, σε παραλλαγές, εκμεταλλευόμενοι και νοσταλγικές εποχές, μερίδας του Ελληνισμού της ανατολής. Οι περισσότεροι (και περισσότερες) πληρώνουν αδρά να μπουν στην αγορά, και στην ευαισθησία ενός κοινού, κυρίως γυναικείου κοινού, που δε ζει όπως θέλει και βρίσκει διέξοδο στις ερωτικές περιπέτειες που διαβάζει. Μια φαντασιακή φυγή χωρίς περιεχόμενο. Αυτό εκμεταλλεύονται και οι εκδοτικοί οίκοι. Όλοι αναρωτιούνται πώς προέκυψαν τόσοι συγγραφείς. Υπάρχει τόσο ταλέντο; Μακάρι να υπήρχε, αλλά περισσεύει η ματαιοδοξία, που βρήκε πρόσφορο έδαφος στη κρίση για να εισχωρήσουν πολλοί και διάφοροι. Τα τελευταία χρόνια άλλωστε, άρχισε να ευδοκιμεί κι αυτό το είδος της «δημιουργικής γραφής», που βγάζει φουρνιές εκκολαπτόμενων «συγγραφέων». Η επικύρωση τους έλειπε και τη βρήκαν... Δεν κατακρίνω όσους συμπληρώνουν το εισόδημά τους με αυτόν τον τρόπο. Υπάρχει, όμως, μια θολούρα που την πληρώνει η λογοτεχνία. Οι πραγματικά αξιόλογοι συγγραφείς, πιστέψτε με, δεν προέκυψαν από εργαστήρια «δημιουργικής γραφής». Κάποιοι μικροί εκδοτικοί οίκοι, σαν την «Άνεμος εκδοτική», παλεύουν να σταθούν με ποιοτικά κριτήρια και ελπίζω να τα καταφέρουν. Το κοινό που πληρώνει για να διαβάσει κάτι αξιόλογο και να του μείνει κάτι, θα πρέπει να μην αγοράζει άκριτα, αλλά να ενημερώνεται για το καλό βιβλίο, και να αποφεύγει τα μοδάτα... Να βάζει και λίγο το ένστικτό του να λειτουργήσει.
13. Πόσο έχουν επηρεάσει τον τρόπο σκέψης σας οι σπουδές που έχετε κάνει στις οικονομικές και πολιτικές επιστήμες καθώς και τα μαθήματα Δραματικής Τέχνης, που έχετε παρακολουθήσει; Και τι είναι αυτό που σας οδήγησε στη συγγραφή: εσωτερική ανάγκη, ή κατά κάποιο τρόπο είναι συνυφασμένη με την ιδιότητα του ηθοποιού και επομένως μια παράλληλη δραστηριότητα σχετική με την Τέχνη που έτσι κι αλλιώς υπηρετείτε;
Κ.Σ.: Για να είμαι ειλικρινής, θα σας πω ότι δεν ξέρω τι με οδήγησε στη συγγραφή, και στον τρόπο που σκέφτομαι. Όλα όσα έμαθα στις σχολές, αλλά και από τις τολμηρές αποφάσεις και εμπειρίες μου, συνέβαλαν πολύ στον εμπλουτισμό της σκέψης μου, όμως, εκείνο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο προήλθε από μέσα μου. Από την εποχή που ήμουνα παιδί κι έπιανα το στυλό να περιγράψω μικρές ιστορίες ή σκηνές από ιστορίες. Που έσκυψα μέσα μου να γνωρίσω τον εαυτό μου και να συμφιλιωθώ μαζί του, που ένιωθα να με απασχολούν διαφορετικά πράγματα από τους υπόλοιπους του περιβάλλοντός μου, που ξεχείλιζα από ευαισθησίες και μια ελευθερία που δεν μπόρεσε να μου περιορίσει κανείς, που ονειρευόμουν τον κόσμο στους τέσσερις ορίζοντες, που παρατηρούσα τον κόσμο δίπλα μου και μακριά μου, για να μάθω από πρώτο χέρι πώς είναι και πού πάει, πριν διαβάσω γι’αυτόν, που πέρασα τις κρίσεις μου φτάνοντας μόνος μου στις αιτίες... Υπάρχουν πολλά, που μπορώ να πω, και το σημαντικότερο ότι κοίταζα βαθύτερα από ό,τι έβλεπα...
14. Έχετε ζήσει στο Παρίσι για κάποια χρόνια. Πόσο κοντά είναι η κουλτούρα μας με των Γάλλων, ποιες οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές; Θα μπορούσατε να ζήσετε για πάντα εκεί και πώς βλέπετε τη μετανάστευση των Ελλήνων, ιδιαιτέρως τώρα την εποχή της κρίσης; Είναι η φυγή μια λύση;
Κ.Σ.: Το Παρίσι με έχει σημαδέψει τόσο, που αν κινδύνευε θα ήθελα να πάω να το υπερασπιστώ. Και φυσικά θα μπορούσα να ζήσω εκεί. Ένιωθα και νιώθω πως είναι η απόληξη του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος, που ξεκίνησε από την Ελλάδα, πέρασε στην Ιταλία κι έφτασε στη Γαλλία μέχρι σήμερα. Οι περισσότεροι Γάλλοι διανοούμενοι θεωρούν εαυτούς παιδιά του Ελληνικού πνεύματος. Ας μη μένουν μερικοί στα εθνικιστικά και μικροαστικά κολλήματα. Παντού υπάρχουν αυτά -και εκεί- αλλά δεν περιγράφουν την πραγματική αλληλοεπίδραση της κουλτούρας μας. Υπάρχει πνευματική συγγένεια με τους Γάλλους, όπως και με τους Ιταλούς. Ας σκεφτούμε τα τελευταία 70 χρόνια πόσα συνέβησαν που έκαναν τους δεσμούς μας άρρηκτους. Από την έκτακτη μεταφορά 200 Ελλήνων διανοουμένων και καλλιτεχνών το 1945 με υποτροφία του Γαλλικού Ινστιτούτου, και τη μετέπειτα συμβολή τους στο διεθνές στερέωμα των επιφανών της Τέχνης, της Επιστήμης και των Γραμμάτων, μέχρι την ουσιαστική στήριξη της Γαλλίας το καλοκαίρι '17, που απειλήθηκε η χώρα μας με έξοδο από την Ε.Ε, αλλά και τις πρόσφατες καθαρές δηλώσεις του Γάλλου προέδρου, ότι η Γαλλία θα είναι στο πλευρό της Ελλάδας σε πιθανή σύγκρουση με τους Τούρκους. Δυστυχώς, ο διαφωτισμός που είχε ως πυρήνα τα Ελληνικά Γράμματα και την Ελληνική Δημοκρατία δεν έφτασε σε μας που ήμασταν υπό Τουρκική κατοχή. Παγιώθηκαν πολλές ανατολίτικες συνήθειες και νοοτροπίες, που μας κράτησαν πίσω. Η αλλαγή επέρχεται, αλλά κάπως αργά... Η μετανάστευση των νέων λόγω της κρίσης, είναι δυσάρεστο γεγονός, και πρέπει να γίνουν τα πάντα να σταματήσει, αλλά δε με φοβίζει όσο θέλει η προπαγάνδα. Πιστεύω πως πολλοί θα επιστρέψουν, αρκεί να γίνουμε κανονικό και σύγχρονο κράτος δικαίου...
15. Έχετε σκεφτεί το ενδεχόμενο να μεταφέρετε την ιστορία του βιβλίου στον κινηματογράφο; Αν ναι, θα έχει το ίδιο ανατρεπτικό τέλος ή επιφυλάσσετε κάποια έκπληξη; Και εν τέλει πόσο απέχει το όνειρο από την πραγματικότητα;
Κ.Σ.: Ναι, το έχω σκεφτεί, και ίσως υπάρξουν και εξελίξεις. Η κινηματογραφική δομή του, έχει όλα τα στοιχεία για να μεταφερθεί και να γίνει μια πολύ καλή ταινία, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Όσο για το φινάλε, δε βλέπω το λόγο να αλλάξει όταν ήδη έχει γίνει το σημείο αναφοράς όσων διάβασαν το μυθιστόρημα. Όμως δε μπορώ να μιλήσω από τώρα γι’αυτό... Το όνειρο από την πραγματικότητα απέχει όσο δυο σκέψεις παράλληλες...
Σας ευχαριστώ πολύ!
(©Δήμητρα Παναρίτη για τα Βιβλιοσημεία)
.jpg)
