Βιβλιοάποψη: "Μητρικό γάλα"

---Δημοσίευση: 09/10/2023---

Περίληψη οπισθόφυλλου:

Μια πολλά υποσχόμενη νεαρή γιατρός μεγαλώνει μόνη την κόρη της στη Σοβιετική Λετονία. Οι δυο τους προσπαθούν να επιβιώσουν, όμως οι επιπτώσεις του κομμουνισμού στη ζωή τους και στη μεταξύ τους σχέση θα είναι καταστροφικές. Η γυναίκα χάνει τη δουλειά της και εξορίζεται στην ύπαιθρο. Μέσα στον παραλογισμό ενός ανελεύθερου καθεστώτος, η αίσθηση απομόνωσης αυξάνεται. Θα καταφέρουν αυτή και η κόρη της να επιστρέψουν στη Ρίγα, όταν αρχίσει να πνέει ο άνεμος της πολιτικής αλλαγής;

Σε αυτό το γοητευτικό μυθιστόρημα, η Νόρα Ίκστενα αφηγείται με γλαφυρό ύφος την ιστορία της Λετονίας μέσα από τη διαδρομή δύο ανώνυμων ηρωίδων, από το 1944 έως την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, προσφέροντας στον αναγνώστη ένα έργο για τη μητρότητα, την απόρριψη, την απώλεια της ελπίδας, την αναζήτηση ταυτότητας και την πολυπόθητη ελευθερία.

Η άποψή μου:

(γράφει η Ρούλα Κεφάκη)

Είναι κάποια βιβλία που τα ξεκινάς με περίεργη διάθεση και δεν αργείς να καταλάβεις γιατί: η χρονική στιγμή δεν είναι κατάλληλη, μπερδεύεσαι, χάνεις τον ειρμό σου, δε βρίσκεις σύνδεση με τους χαρακτήρες. Κι έτσι, εκπαιδευμένη πια, τα αφήνεις στη γωνίτσα τους να αναπνεύσουν και τους/σου δίνεις μια δεύτερη ευκαιρία όταν ο χρόνος είναι κατάλληλος. Και αυτή τη φορά, μαγικά, όπως γίνεται πάντα με τα βιβλία, όλα μπαίνουν σιγά-σιγά στη θέση τους.

Το Μητρικό Γάλα είναι ένα πολιτικό-κοινωνικό μυθιστόρημα που ακολουθεί τη σχέση μιας μητέρας και της κόρης της στην υπό σοβιετική κατοχή Λετονία, από τη δεκαετία του 1940 μέχρι την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την ανεξαρτησία της χώρας.

Μετά από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, που βάζει σε κίνδυνο τα σχέδιά της να διαπρέψει στον ιατρικό χώρο, η μητέρα εγκαταλείπει την κόρη της τις πρώτες πέντε ημέρες της ζωής της για να προστατέψει το βρέφος από το δηλητηριασμένο, από το καθεστώς, γάλα της. Μεγαλώνοντας, μάλιστα, το κορίτσι αναπτύσσει μια αποστροφή, σε σημείο εμετού, για το γάλα, που σερβιριζόταν υποχρεωτικά στα σχολεία ως βασικό στοιχείο της σωστής παιδικής ανάπτυξης.

Η γυναίκα αφήνει το παιδί να μεγαλώσει με τη μητέρα και τον πατριό της, αναζητώντας την επαγγελματική της εξέλιξη μακριά από το σπίτι της, ωστόσο τα όνειρά της για μια ρηξικέλευθη ανακάλυψη στον τομέα της γυναικείας γονιμότητας σύντομα καταρρέουν μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα της εποχής: το κομμουνιστικό σύστημα δεν αφήνει περιθώρια σε εναλλακτικές ιατρικές πρακτικές, ειδικά όσες αφορούν γυναίκες. Η ευφυία της και η επαγγελματική της ικανότητα καταπιέζονται και τελικά τιμωρούνται, μέχρι που καταλήγει ψυχικά άρρωστη, καταδικασμένη να εργάζεται απλώς για να επιβιώνει και όχι για να πρωτοπορεί, αιχμάλωτη μιας εξουσίας που της παραχωρεί μηδενικές ελευθερίες.

Καταλήγει εκείνη το παιδί, η μόνιμη έννοια και φροντίδα της κόρης της, που παλεύει για την αγάπη και την αποδοχή της, ενώ παράλληλα πασχίζει να την ανασύρει από τα βαθύτερα τούνελ της κατάθλιψης και να της προσφέρει ένα κίνητρο για να κρατηθεί στη ζωή.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση της ιστορίας γίνεται εναλλάξ από τις δύο πρωταγωνίστριες (χωρίς αλλαγή κεφαλαίων, το οποίο αρχικά με μπέρδεψε καθώς και τα δύο πρόσωπα είναι ανώνυμα), που αρνούνται, η καθεμιά στον χρόνο της, να ανταποκριθούν στον ρόλο που τους επιβάλλει η εξουσία και να ακολουθήσουν το δικό τους, ριψοκίνδυνο μα πιο ανταποδοτικό, μονοπάτι. Το Μητρικό Γάλα αποτελεί μία κραυγή για την ελευθερία και μια οδυνηρή υπενθύμιση για το πώς τα καταπιεστικά καθεστώτα μπορούν να καταστρέψουν ανθρώπινες ζωές, προσωπικότητες και οικογενειακούς δεσμούς.

«Τι συνέβη;» ρώτησε η μητέρα μου.

«Έφαγε τα παιδιά του και στη συνέχεια πέθανε λαχταρώντας την ελευθερία», αποκρίθηκα.

«Γενναίο χάμστερ», είπε η μητέρα μου.

Στοιχεία βιβλίου:

Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ

Συγγραφέας: Νόρα Ίκστενα

Μετάφραση: Μαριάννα Αβούρη

Σελίδες: 196

Ημερ. έκδοσης: Δεκέμβριος 2022

ISBN: 978-618-5733-07-0

Βιογραφικό της συγγραφέως:

Η Νόρα Ίκστενα (Nora Ikstena, 1969) είναι από τις πιο προβεβλημένες και επιδραστικές πεζογράφους της Λετονίας. Έχει εκδώσει περισσότερα από τριάντα βιβλία έως σήμερα (βιογραφίες, μυθιστορήματα, δοκίμια και διηγήματα). Έχει κερδίσει τα σημαντικότερα βραβεία των χωρών της Βαλτικής (Annual Latvian Literature Award, Baltic Assembly Prize for Literature, The Diena Annual Award in Culture, κ.ά.). Συμμετέχει ενεργά στην πολιτιστική και πολιτική ζωή της Λετονίας και είναι συνιδρύτρια της Διεθνούς Στέγης Συγγραφέων και Μεταφραστών στην πόλη Βέντσπιλς. Το 2018 τιμήθηκε με το Excellence Award in Culture για την προσφορά της στη λετονική λογοτεχνία. Το Μητρικό γάλα είναι το πιο εμβληματικό βιβλίο της και από τα σημαντικότερα της σύγχρονης λετονικής πεζογραφίας. Έχει κερδίσει το The Dzintars Sodums’ Award, το Latvian Public Media Award for Culture, ήταν υποψήφιο για το Annual Latvian Literature Award κι έχει περιληφθεί στη shortilist του EBRD Literature Prize 2019 και στη longlist του Τhe Republic of Consciousness Prize for Small Presses. Έχει μεταφραστεί σε 20 γλώσσες, περισσότερες από κάθε άλλο λετονικό μυθιστόρημα των τελευταίων ετών.