Περίληψη οπισθόφυλλου:
Τι είναι η μορφή;
Αυτή η ερώτηση κυριαρχεί στο "Σημείο - γραμμή - επίπεδο", ένα από τα κύρια θεωρητικά έργα του Kandinsky γραμμένο και δημοσιευμένο το 1926 κατά την περίοδο που ήταν καθηγητής στο Bauhaus.
Αυτό που επιδιώκει εδώ ο συγγραφέας είναι να θέσει τις βάσεις μιας πραγματικής επιστήμης της αφηρημένης τέχνης, σε συσχετισμό με τις συγκινήσεις μας, τη νοητική μας δομή.
Είναι ίσως η πιο τολμηρή απόπειρα από την εποχή της κωδικοποίησης των κανόνων της παραδοσιακής ζωγραφικής, κατά την Αναγέννηση, από τον Alberti.
Η άποψή μου:
(γράφει ο Χρήστος Αναστασόπουλος)
Αυτό που επεδίωξε ο συγγραφέας με αυτό το έργο του ήταν να θέσει τις βάσεις, ώστε η αφηρημένη τέχνη να αποκτήσει τη σπουδαιότητα που της αρμόζει.
Ξεκινά με το σημείο, το οποίο -κατά τη γνώμη του- ανήκει στις συνήθειες που είναι μέσα μας, αγκυροβολημένες με την παραδοσιακή τους αντήχηση, που είναι άφωνη. Η αντήχηση της σιωπής, που συντροφεύει συνήθως το σημείο, είναι τόσο δυνατή που ξεκουφαίνει τις άλλες ιδιότητες.
Το σημείο αυτό υπάρχει πάντα μέσα μας, όμως τοποθετείται από τον καλλιτέχνη επάνω στον καμβά, στο χαρτί ή οπουδήποτε αλλού, όταν υπάρχει λόγος. Μπορεί σε κάποιο έργο ένα σημείο να φαίνεται εντελώς αφηρημένο κι άσκοπο, όμως έχει προέλθει ύστερα από ώριμη σκέψη, ίσως βέβαια και ασυνείδητη από τον καλλιτέχνη.
Το ανοιχτό μάτι και το προσεκτικό αυτί (του καλλιτέχνη ή παρατηρητή) μετασχηματίζει τις ελάχιστες αισθήσεις σε σημαντικά περιστατικά. Τα νεκρά σημάδια γίνονται ζωντανά και ό,τι ήταν νεκρό, ξαναζωντανεύει.
Συνεχίζει, με τη γραμμή που μας αναφέρει πως γεννήθηκε από την κίνηση -αφού εκμηδένισε την υπέρτατη ακινησία του σημείου. Η έλλειψη ακριβούς ορολογίας είναι "δυστύχημα" για τη ζωγραφική, διότι κάθε επιστημονική εργασία γίνεται δύσκολη, ίσως και αδύνατη.
Σήμερα ο άνθρωπος κυριαρχείται από τον εξωτερικό κόσμο και το εσωτερικό είναι νεκρό γι’αυτόν. Για παράδειγμα, ένα υπέροχο σάλτο μιας χορεύτριας του μπαλέτου μπορεί να αποτυπωθεί στον καμβά από έναν ζωγράφο με πέντε-έξι γραμμές και μερικές ίσως τελείες.
Ενώ από τη μια ο Καντίνσκι βάζει τις βάσεις για την εξήγηση της αφηρημένης τέχνης, από την άλλη μας αναφέρει πως δεν είναι σκοπός του να εγκαταστήσει κανόνες λίγο ή πολύ ακριβείς. Είναι σημαντικό να προκληθούν συζητήσεις αναφορικά με τις θεωρητικές μεθόδους. Μια άλλη σκέψη είναι πως οι μέθοδοι ανάλυσης της τέχνης ήταν πάντα πολύ αυθαίρετες και συχνά υπερβολικά υποκειμενικές.
Πρέπει, εξετάζοντας ένα έργο, να σκεφτούμε τις διαφορές που έχουν οι φυλές, τα έθνη και οι πολιτισμοί. Το αγαπημένο μου κομμάτι είναι το εξής: "Θα ήταν πάρα πολύ απλοϊκό να υποθέσει κανείς πως ένας λαός βρίσκεται τυχαία σε μια αποφασιστική για την εξέλιξή του γεωμετρική θέση, όπως θα ήταν ανεπαρκές επίσης να ισχυριστούμε ότι η δημιουργική δύναμη του λαού αυτού σχηματίζεται και κατευθύνεται από τις πολιτικοοικονομικές του συνθήκες. Ο σκοπός της δημιουργικής δύναμης είναι εσωτερικός -και το εσωτερικό δεν εκφράζεται μόνο από τα εξωτερικά δεδομένα."
Κάποια στιγμή χάνεται η γραμμή και γεννιέται το επίπεδο κι εκεί δεν μπορούμε να έχουμε ακριβή απάντηση, όπως δεν έχουμε απάντηση στο πού τελειώνει ο ποταμός και πού αρχίζει η θάλασσα!
Μια σημαντική σκέψη είναι πως όταν βλέπουμε ένα έργο καλό, να εμπιστευόμαστε την πρώτη εντύπωση, διότι η αίσθηση κουράζεται γρήγορα και παραχωρεί το πεδίο στη φαντασία. Το καλλιεργημένο μάτι από την άλλη, θα πρέπει να είναι ικανό αφ’ενός μεν, να βλέπει την επιφάνεια του έργου όπως είναι, και αφ’ετέρου, να την αγνοεί όταν αυτή η επιφάνεια εκφράζει το χώρο.
Πηγή πινάκων που ενσωματώθηκαν στο άρθρο εδώ.
Στοιχεία βιβλίου:
Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ
Τίτλος πρωτοτύπου: Point - ligne - plan
Έργο εξωφύλλου: Wassily Kandinsky
Συγγραφέας/Καλλιτέχνης: Βασίλι Καντίσκι (Wassily Kandinsky)
Μετάφραση: Έφη Σταθάκη - Μαλάκη
Σελίδες: 176 / Διαστάσεις: 14x21
Ημερ. έκδοσης: 1980 / 2013
ISBN-13: 978-960-558-057-5
Βιογραφικό του συγγραφέα:
O Wassily Kandinsky γεννήθηκε από εύπορη οικογένεια στη Ρωσία το 1866. To 1886 ξεκινά τις σπουδές του σε Νομική και Οικονομικά. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές και ενώ ξεκινά ακαδημαϊκή καριέρα, μια έκθεση ζωγραφικής των Ιμπρεσιονιστών στη Μόσχα (1895) αφυπνίζει την φύση του καλλιτέχνη και ξεκινά σπουδές ζωγραφικής σε ηλικία 30 ετών στη Βασιλική Ακαδημία του Μονάχου. Το 1900 ιδρύει την καλλιτεχνική ομάδα "Φάλαγγα" και το 1910 την ομάδα του "Γαλάζιου καβαλάρη". Ταξιδεύει πολύ, εκθέτει έργα, γράφει άρθρα για την τέχνη και δίνει μια νέα ώθηση στην τέχνη μέσα από τις καλλιτεχνικές ομάδες, μαζί με άλλους κορυφαίους καλλιτέχνες της εποχής. Το 1917 μετά από ένα γάμο και μια μακροχρόνια σχέση, γνωρίζει και παντρεύεται τη Nina Andreevsky, με την οποία θα μοιραστεί την υπόλοιπη ζωή του. Την ίδια χρονιά ανακηρύσσεται μέλος του Τμήματος Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας στη Ρωσία και καθηγητής στην Ακαδημία Τεχνών της Μόσχας. Το 1919 ο Walter Gropius ιδρύει τη σχολή "Bauhaus" στη Weimar και το 1922 καλεί τον W. Kandinsky να διδάξει μαζί με άλλα μεγάλα ονόματα στην τέχνη. Το 1924 μαζί με Klee, Feininger, Jawlensky σχηματίζουν την ομάδα "Οι τέσσερις γαλάζιοι". Συνεχίζει τα ταξίδια και τις εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, παράλληλα με το διδακτικό και συγγραφικό έργο του. Το Bauhaus μεταφέρεται στο Dessau και στη συνέχεια στο Βερολίνο, το 1932. Το 1933, κάτω από την πίεση και τις επιθέσεις του ναζισμού στη Γερμανία, το Bauhaus διαλύεται και τα μέλη του καταφεύγουν σε άλλες χώρες. Το 1934 πηγαίνει στο Παρίσι. Οι Γερμανοί καταστρέφουν έργα πρωτοπόρων ζωγράφων, μεταξύ των οποίων 57 έργα του Κandinsky. To 1939 παίρνει τη Γαλλική ιθαγένεια. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1944 ο Wassily Kandinsky πεθαίνει.
