Με αφορμή το βιβλίο με τίτλο «Τρία μαύρα νούφαρα», ο Θανάσης Σταυρόπουλος ρώτησε τον συγγραφέα Michel Bussi... Τα κείμενα παρατίθενται σε γαλλικά και ελληνικά. Στη μετάφραση βοήθησαν πολύ (κι ευχαριστούμε ακόμα πιο πολύ!) η συγγραφέας Ισμήνη Χαρίλα και η συγγραφέας Ειρήνη Πουλάκου.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
1. Αγαπητέ κ. Bussi, γιατί ειδικά επιλέξατε από όλους τους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους τον Claude Oscar Monet, και όχι κάποιον άλλον; Σας οδήγησε αυτή η επιλογή σας, λόγω της δικής του θεματικής επιλογής των νυμφαίων, ή ήταν καθαρά μια προσωπική σας προτίμηση και αδυναμία στον ζωγράφο;
Μ.Μ.: Επέλεξα τον Monet, επειδή αγαπούσα τον ιμπρεσιονισμό. Ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα «ιμπρεσσιονιστικό», το οποίο να μεταστρέφει την πραγματικότητα, αλλά επίσης, επειδή γνώριζα καλά το Giverny, κατοικώντας αρκετά κοντά σε αυτό το χωριό.
2. Οι γυναίκες στο έργο σας, και συγκεκριμένα η ΜΙΑ γυναίκα (Φανέτ-Στεφανί), πόσο μπορούμε να υποθέσουμε ότι είναι στοιχείο «πραγματικό» από τη ζωή του Monet; Και αν, υποτίθεται ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα μπορούσαμε να την ταυτοποιήσουμε με τις γυναίκες στην πραγματική ζωή του ζωγράφου; Δεδομένου ότι ο Monet παντρεύτηκε δύο φορές, την Camille και την Alice, αυτό το δίπολο στο βιβλίο σας, μεταξύ Ζακ και Σερενάκ, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως τις δυο πλευρές του ιδίου νομίσματος του ζωγράφου;
Μ.Μ.: Όχι δεν το σκέφτηκα, οφείλω να ομολογήσω. Προσπάθησα μόνο να πλέξω ένα μυστήριο πάνω στον πραγματικό δεσμό, που μπορούσε να ενώσει τον Claude Monet και την Fanette, αλλά είναι αλήθεια ότι ο Monet είχε μια εκπληκτική ερωτική ζωή.
3. Γνωρίζοντας λοιπόν, ότι το τέλος του Monet ήταν μέσα στην κατάθλιψη, ήθελε -από ό,τι γράφει σε ένα γράμμα του- να καταστρέψει τα έργα του, πριν ο ίδιος εξαφανιστεί. Πόσο λοιπόν όλη αυτή η διάχυση του φωτός, που διαρρέει το έργο σας είναι εμπνευσμένη από τον ίδιο τον ζωγράφο; Ξέροντας ότι ο Monet, γνωστό είναι, ήθελε να αιχμαλωτίσει το φως κι όχι το αντικείμενο, πόσο εσείς επιθυμήσατε με την πένα σας να αιχμαλωτίσετε τους αναγνώστες στο μυστήριο που πλέξατε, «μπερδεύοντας» το φως μιας παιδικής ηλικίας με αυτό το σκοτάδι μιας ήδη γερασμένης ψυχής;
Μ.Μ.: Ναι, είναι αλήθεια αυτό. Και είναι αυτό που λέει η Fanette -αρνείται κάποια στιγμή να αρπάξει το φως, για να κλειστεί στο σκοτάδι. Και υπάρχει επίσης μέσα στους πίνακες του Monet μια είσοδος σε αβύσσους από διαφορετικές γραμμές φυγής, όπως από τους πολλούς τρόπους να βλέπει κανείς ένα ίδιο αντικείμενο, ένα ίδιο τοπίο, ένα ίδιο πρόσωπο, την επιφάνεια των πραγμάτων και το διαρκές παιχνίδι φώτων και σκιών.
4. Ο επαναλαμβανόμενος και διαρκής φόνος μέσα στο έργο σας, λειτουργεί ως μια επισήμανση-προειδοποίηση προς το αναγνωστικό κοινό σας, ως ένα σήμαντρο δεινών και αλύτρωτων μυστικών, που δεν έχουν ακόμα εξιλεωθεί και αποκαλυφθεί. Πόσο αυτό μπορεί να θεωρηθεί εκ μέρους σας σαν ένα στοιχείο-σύμβολο, μίας άλλου είδους γραφής; Ενός πιθανού Εξάγγελου αρχαιοελληνικού δράματος, που αντιθέτως με το πρωτότυπό του προοικονομεί τις εξελίξεις αντί να τις ανακοινώνει απλά;
Μ.Μ.: Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει μια διάσταση παραμυθιού μέσα στο μυθιστόρημα... η δομή του λοιπόν είναι πολύ συμβολική (η ορφανή, η πριγκίπισσα, η μάγισσα, ο μαγεμένος πρίγκιπας) και ο θάνατος που ανακοινώνεται, παραπέμπει σε αυτή τη συμβολική ή δραματική έννοια του πεπρωμένου και του φύλακα αγγέλου.
5. Μεγάλη εντύπωση μού έκανε η επιμονή σας στον ποιμενικό σκύλο Νεπτίν. Τόσο η ονοματοδοσία του, όσο και η συνεχής παρουσία του σε κάθε στιγμή, κυρίως στους φόνους. Η ονομασία Νεπτίν (Neptune) και η παραπομπή του στον αρχαίο Έλληνα θεό Ποσειδώνα είναι απολύτως σαφής και κατανοητή, μιας και το Ζιβερνί περιβάλλεται από ποτάμι και ο Monet ζωγραφίζει σταθερά δίπλα σε λίμνες. Εκτός αυτού, πτώματα βρίσκονται συνεχώς μέσα σε νερά ρυακιών. Γιατί όμως η πίστη ενός πλάσματος, αλλά και η «πίστη» γενικότερα ως σύμβολο και αρετή, σάς οδήγησε στην ανάγκη και ειδικότερα μέσα από αυτό το τόσο καλοσυνάτο και αθώο άραγε ζώο; Και τι να συμβολίζει κατά βάθος για εσάς στην επαναλαμβανόμενη παρουσία του και στην ακόμα πιο αναγκαία θυσία του;
Μ.Μ.: Προφανώς ο σκύλος Neptune έχει έναν ρόλο μέσα στη δομή του μυθιστορήματος και μέσα στην κρυμμένη πίσω από τις σελίδες χειραγώγηση... Αλλά πέρα από αυτό, είναι ο μόνος δεσμός με το Giverny, ανάμεσα στις τρεις γυναίκες, και κατ’αυτή την έννοια, παίζει τον ρόλο του μάρτυρα, ενός μάρτυρα λίγο θεϊκού ή εξωπραγματικού, που δε μπορεί να πεθάνει.
6. Όλη αυτή η «ομήγυρη» παιδιών, εραστών, κατοίκων του Ζιβερνί, που ελλοχεύουν μέσα στα «Τρία μαύρα νούφαρα» και που κυριολεκτικά έχουν περικυκλώσει τη ζωή της Φανετ-Στεφανί, πόσο πολύ κύριε Bussi, έχει στοιχειώσει και περικυκλώσει τη δική σας ζωή; Εννοώ, μία απλή καθημερινή σας επίσκεψη στο σημερινό Ζιβερνί, ή στο Musee de l' Orangerie, ή όταν στέκεστε μόνος σας, αποκομμένος από τον κόσμο και τους ανθρώπους που μπορεί να σας παρακολουθούν, πείτε μας κύριε Bussi, πόσο ήρεμος μπορεί να είστε και να απολαμβάνετε έναν πίνακα με Νυμφαίες του Claude Oscar Monet, εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή που τον κοιτάτε;
Μ.Μ.: Ελπίζω να φτάσω τη γαλήνη και τις βεβαιότητες ενός Claude Monet ο οποίος ζωγράφισε για 30 χρόνια την ίδια του τη λίμνη... Αλίμονο, δεν είναι ακόμα αυτή η περίπτωση σήμερα, και κάνω βαθιά αναζήτηση ανάμεσα στον αναγκαίο θαυμασμό για την καλλιτεχνική έμπνευση και την αναγκαία υπερδραστηριότητα για την παραγωγή ενός έργου.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
1. Cher Mr. Bussi, pourquoi avez-vous choisi parmi tous les peintres impressionnistes Claude Oscar Monet, et pas quelqu'un d'autre? Votre choix a été influencé de sa propre préférence du thème des nymphéas ou de votre préférence personnelle pour le peintre?
M.M.: J’ai choisi Monet parce que j’aimais l’impressionnisme, je voulais écrire un roman «impressionniste», qui détourne la réalité, mais aussi parce que je connaissais bien Giverny, habitant assez près de ce village.
2. Peut on supposer que les femmes qui se réfèrent à votre livre et spécifiquement Fanette-Stéphanie, sont un élément réel de la vie de Monet? Pourrait -on l’identifier avec les femmes dans la vraie vie du peintre? Vu que onnant que Monet s'est marié deux fois, avec Camille et Alice, ce dipôle qui existe dans votre livre, entre Jacques et Serenac, pourrait-il être considéré comme les deux faces de la même côté du peintre?
M.M.: Non, je n’y ai pas pensé, je dois avouer. J’ai seulement essayé de tisser un mystère sur le lien réel pouvant unir Claude Monet et Fanette. Mais c’est vrai que Monet a eu une vie amoureuse étonnante.
3. On sait que la fin de Monet était dans la dépression et il voulait -d'après ce qu'il écrit dans une lettre- détruire ses œuvres avant sa disparition. Cette diffusion donc de la lumière qui fuit votre livre a été inspirée par le peintre lui-même? Etant donné que Monet voulait captiver la lumière et pas l'objet, dans quel point avez-vous voulu de captiver les lecteurs dans le mystère que vous avez créé en confondant la lumière de l’enfance avec l’obscurité de l’âme vieillie?
M.M.: Oui c’est très vrai, et c’est ce que dit Fanette, elle refuse à un moment de capter la lumière pour s’enfermer dans le noir... Et il y a aussi dans les tableaux de Monet une mise en abimes des différentes lignes de fuite, comme plusieurs façons de regarder un même objet, un même paysage, une même personne, la surface des choses et le jeu permanent des ombres et lumières.
4. Le répétitif et durable meurtre dans votre livre fonctionne comme un avertissement à vos lecteurs. Comme un marqueur de secrets terribles et implacables qui n'ont pas encore été ni expiés ni révélés. Est-ce que cela peut être considéré de votre part comme un symbole d'un autre type d'écriture? Une possibilité de l’ange du drame grec de l’antiquité qui -contrairement à son prototype- prévient de ce qui va se passer au lieu de l’ annoncer simplement?
M.M.: En tous les cas, il y a une dimension de conte dans ce roman... donc sa structuration est très symbolique (l’orpheline, la princesse, la sorcière, le prince charmant...)... et la mort annoncée renvoie à cette symbolique du destin et de l’ange gardien, ou dramatique.
5. J’ai été tellement impressionné de votre insistance au chien Neptune. Tant son nom, aussi que sa présence constante à chaque moment, et en particulièrement durant les meurtres. Le nom de Neptune et sa référence à l'ancien dieu grec est absolument claire et compréhensible, puisque Giverny est entouré d'une rivière et Monet peint toujours au prés des lacs. En outre, les cadavres sont constamment trouvés dans l'eau des ruisseaux. Pourquoi la croyance d'une créature, et la foi en général comme symbole et vertu avait -vous conduit à la nécessité et specifiquement à travers de cet animal si bon et si innocent? Qu’est-ce qu’il symbolise profondément pour vous avec sa présence répétée et son sacrifice encore plus nécessaire?
M.M.: Evidement le chien Neptune a un rôle dans la construction du roman, et dans la manipulation dissimulée derrière les pages... mais au-delà, il est le seul lien, avec Giverny, entre les trois femmes, et en ce sens joue le rôle de témoin, un témoin un peu divin ou irréel qui ne peut pas mourir.
6. Est-ce que cette compagnie des enfants, des amoureux et des habitants de Giverny qui se réfère aux “Nymphéas noirs” et a entouré la vie de Fanette-Stéphanie, a aussi hanté votre vie monsieur Bussi? Je veux dire pouvez-vous être calme et apprécier un tableau des Nymphéas de Claude Oscar Monet pendant votre visite quotidienne à Giverny ou au Musée de l'Orangerie ou même quand vous êtes seul et découpé des gens qui puissent vous regarder?
M.M.: J’espère atteindre la sérénité et les certitudes d’un Claude Monet qui a peint pendant 30 ans son même étang... ce n’est hélas pas le cas encore aujourd’hui, et je tâtonne beaucoup entre la nécessaire contemplation pour l’inspiration artistique, et l’hyperactivité nécessaire à la production d’une œuvre...
(©Θανάσης Σταυρόπουλος για τα Βιβλιοσημεία)
.jpg)
