Μια (πολύ) σύντομη ιστορία της ζωής πάνω στη Γη

---Δημοσίευση: 18/01/2025---

Περίληψη οπισθόφυλλου:

Εν αρχή ήταν η Γη. Ένας τόπος αφιλόξενος και απρόσιτος, σε διαρκή χημική μεταβολή, καλυμμένος από ταραγμένες θάλασσες, με ένα τοπίο που ανασκάλευαν ξανά και ξανά οι ασταμάτητες ηφαιστειακές εκρήξεις. Μέσα από αυτή την ταραχή ξεπήδησε η ζωή. Τα πρώτα έμβια όντα δεν ήταν τίποτε παραπάνω από μικροσκοπικές μεμβράνες που κάλυπταν εξίσου μικροσκοπικά κενά στα βράχια, στο έλεος των ρευμάτων καυτού νερού και μεταλλικών στοιχείων που ανάβλυζαν από ρωγμές στον ωκεάνιο πυθμένα. Μέσα σε αυτές τις μεμβράνες, παρόλο που δεν ήταν απόλυτα αδιάβροχες, δημιουργήθηκε ένα περιβάλλον διαφορετικό από τον ανελέητο χαλασμό που τις περιέβαλλε. Σε αυτά τα μικρά καταφύγια εξελίχθηκε σταδιακά η παραγωγή ενέργειας που χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργηθούν φούσκες-πιστά αντίγραφα των γονιών τους: αφρώδεις ομάδες κυττάρων, που έμοιαζαν με μικροσκοπικές σαπουνόφουσκες, στάθηκαν σαν μικροσκοπικές γροθιές που αψηφούσαν τον υπόλοιπο άψυχο κόσμο. O Henry Gee διατρέχει τα τελευταία 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια με μεταδοτικό ενθουσιασμό και επιστημονική ακρίβεια. Αξιοποιώντας την πλέον πρόσφατη επιστημονική γνώση και γράφοντας με τρόπο ευθύ και προσιτό, διηγείται μια επική ιστορία επιβίωσης και επιμονής και φωτίζει την ευαίσθητη ισορροπία μέσα στην οποία επιβιώνει, από την εμφάνισή της έως τώρα, η ζωή.

Η άποψή μου:

(γράφει ο Θανάσης Σταυρόπουλος)

«Η επιστήμη δεν επιτρέπει εξαιρέσεις.»

---Claude Bernard, Γάλλος ψυχολόγος---

Ο πολύ σπουδαίος επιστήμονας, Henry Gee, εξαιρετικός παλαιοντολόγος και εξελικτικός βιολόγος μάς προσφέρει αυτό το μοναδικά εντυπωσιακό βιβλίο, δίνοντάς μας πληροφορίες που δύσκολα θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε. Ίσως πολλοί να σκεφτούν ότι εντάξει, τι παραπάνω μπορεί να προσφέρει αυτό το βιβλίο. Άλλωστε δε θα είναι και η πρώτη φορά που κάποιος επιστήμονας θα γράψει για τις απαρχές της ζωής στον πλανήτη Γη. Δε θα με βρείτε αντίθετο σε αυτό. Αλλά όπως παντού υπάρχει και ένα, αλλά! Είναι, σκεφτείτε, σαν να πηγαίνεις να δεις την παράσταση ενός κλασικού θεατρικού έργου. Το κείμενο είναι πάντα δεδομένο. Έχει γραφτεί άπαξ. Ωστόσο, πάμε και βλέπουμε ξανά και ξανά το ίδιο έργο, «γραμμένο» όμως, σκηνοθετημένο δηλαδή, από κάποιον άλλον. Καινούργια ματιά, άλλη οπτική, νέα ίσως δεδομένα στην απόδοση των εννοιών. Έτσι και στην Επιστήμη, όποια και αν είναι αυτή, ο κάθε εμπλεκόμενος φέρνει μία νέα πνοή στον τομέα του. 

Το εν λόγω βιβλίο αρχίζει την εξιστόρηση της ζωής πάνω στη Γη από τη δημιουργία του ίδιου του πλανήτη. Σταδιακά μας ταξιδεύει στην εμφάνιση της πρώτης παρουσίας των πρώτων βακτηρίων και βαθμηδόν μας καταλήγει μέσα από ένα συναρπαστικό ταξίδι με απίστευτες περιγραφές και πληροφόρηση μέχρι την εμφάνιση του Homo Sapiens. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσα λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την καταγωγή μας. Την εξέλιξή μας μέσα στον χρόνο και την πορεία μας στον πλανήτη. Πιθανότατα αν μπορούσαμε, ή μάλλον αν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε, χωρίς παρωπίδες κυρίως (θρησκευτικές, φιλοσοφικές κλπ) το «σύρσιμο» των προγόνων μας πάνω στο χώμα και την κατάληξή τους μεταξύ τόσων άλλων πλασμάτων στην τελευταία τους μορφή, ως ανθρώπινα όντα, τότε μπορεί και να γινόμασταν και καλύτεροι άνθρωποι. Αυτό ωστόσο δεν είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για την εξελικτική επιστήμη και καθόλου μα καθόλου δεν την ενδιαφέρει αν εμείς προοδεύσουμε, εξελιχθούμε, εξαφανιστούμε ή όχι. Άλλωστε είναι γνωστό, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο, ότι προϋπήρξαν τα «Πέντε Μεγάλα Γεγονότα», δηλαδή οι μαζικές εξαφανίσεις στα τέλη της Πέρμιας, της Κρητιδικής, της Ορδοβίκιας, της Τριασικής και τέλος της Δεβόνιας περιόδου. Γεγονότα ήδη γνωστά και ανιχνεύσιμα στη Γεωλογία. Τώρα ο άνθρωπος βαίνει προς την «έκτη» μαζική εξαφάνιση. Το αν αλλά κυρίως το πότε θα συμβεί αυτό δεν είναι απολύτως μετρήσιμο, απλά είναι αναμενόμενο.

Διαβάζοντας λοιπόν ένα τέτοιο βιβλίο δεν αποκτούμε μόνο την όποια σφαιρική γνώση περί Παλαιοντολογίας, Βιολογίας, και παρουσίας του ανθρώπινου είδους επί της Γης, αλλά κυρίως γινόμαστε κοινωνοί των ευθυνών μας απέναντι στις ζωές που ακολουθούν. Είναι μέγιστο το χρέος του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του, γιατί η γνώση είναι δύναμη και όχι ο πλούτος που πολλοί φανταζόμαστε. Τελειώνοντας, θα ευχόμουν αντίστοιχα βιβλία, αν όχι να μπορούσαν να εισαχθούν στη δημόσια εκπαίδευση, τουλάχιστον όμως ας χρησιμοποιούνταν όπως και πολλών άλλων επιστημών, με μορφή κάποιας δραστηριότητας ή σεμιναρίου (πόσο στα αλήθεια άσχημη αυτή η λέξη) να υπήρχε δηλαδή η δυνατότητα, σε απλοϊκή μορφή, να μεταλαμπαδευτεί ο τόσο υπέροχος κόσμος του παρελθόντος των απαρχών της ζωής πάνω στη Γη.

Στοιχεία βιβλίου:

Ιστοσελίδα: Πατήστε εδώ

Συγγραφέας: Henry Gee

Μετάφραση: Γιώργος Προεστός

Σελίδες: 328

Ημερ. έκδοσης: 17/10/2023

ISBN: 978-618-215-122-8

Βιογραφικό του συγγραφέα:

Ο Δρ Henry Gee γεννήθηκε το 1962. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια του Leeds και του Cambridge.

Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες είναι συντάκτης στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Nature και συγγραφέας πολλών βιβλίων πάνω στην εξέλιξη των ειδών, από την καταγωγή των σπονδυλωτών και τους δεινόσαυρους ως την εμφάνιση του ανθρώπου και την ιστορία του ανθρώπινου γονιδιώματος.

Ζει στο Νόρφολκ με την οικογένειά του και πολλά κατοικίδια.